Frenċ tal-Għarb

Verżjoni Vidjo: Frenċ tal-Għarb

FRENĊ TAL-GĦARB
1892 – 1967

Tagħrif: Għal ħafna snin, ir-raħal ċkejken tal-Għarb, Għawdex, kien ikaxkar ħafna nies lejh u dan minħabba biex jitkellmu ma’ bniedem tassew sempliċi, ma’ bidwi li l-għejxien u l-ħobża tiegħu kienu biss mill-għelieqi. Dan il-bniedem hu Frenċ tal-Għarb li ismu hu marbut ukoll mal-istess raħal. Frenċ kien ġej minn familja fqira u ma kellux ix-xorti li jitgħallem l-iskola, iżda minkejja dan hu kellu ħafna għerf u kliemu kien ta’ ġid kbir għal ħafna nies.

Twieled l-Għarb fit-3 ta’ Diċembru fl-1892 minn Salvu u Beneditta Mercieca. Hu kien it-tmien wieħed minn familja ta’ ħdax. Frenċ kien devot kbir tal-Madonna u kien jitkellem dejjem fuq imħabbitha lejna l-bnedmin, u jonqox isimha fil-qalb ta’ dawk li jfittxuh. Hu kien iqim lill-Madonna taħt it-titlu tal-Madonna Ta’ Pinu (ara Madonna Ta’ Pinu), għar-rabta speċjali li hu kellu lejn is-Santwarju tagħha.

Kemm-il darba kien jitlob sagrifiċċji mingħand il-bnedmin għall-ġieħ ta’ Marija, sabiex, meta huma jaqilgħu dak li jitolbu, ma jinsewx li l-grazzja ingħatat lilhom bl-interċessjoni tagħha. Frenċ kien ċert li l-Madonna kienet qed tnebbħu x’kellu jagħmel. Ma kienx it-tip ta’ bniedem li joqgħod ixandar affarijiet straordinarji, anzi kien pjuttost jaħbi li jkun ġara. Kien tassew bniedem ferrieħi u mħabbtu lejn Alla, il-Madonna u l-qaddisin ma kellha l-ebda fanatiżmu. Hu kien ikun iddispjaċut ħafna meta kien jisma’ bl-offiżi li jsiru kontra l-qaddisin.

Frenċ kien jitkellem ħafna dwar xi pariri li jkun ta, imma hu qatt ma kixef l-isem ta’ ħadd. Kien jgħin ukoll finanzjarjament lin-nies u lill-Knisja. Frenċ kellu kull qima lejn il-qassis għaliex fih jara l-ministru ta’ Alla. Fl-imħabba li kellu lejn kull qassis, meta xi wieħed kien imur biex ikellmu, Frenċ kien iħoss li għandu jagħmel preferenza miegħu, u ma joqgħodx iħallih jistenna wara l-oħrajn. Hu ġieli ħadha ma’ dawk li gergru għad-drawwa tiegħu. Imma, biex insemmi każ wieħed, meta sema’ t-tgergir, Frenċ kien pront wieġeb: “Morru, jekk ma tridux tistennew. Jien lis-saċerdot nistmah qabel u fuq kulħadd.“

Frenċ kien sar magħruf ħafna mal-Isqof ta’ Għawdex. L-isqof Mikiel Gonzi kien jistaqsi fuq Frenċ biex isir jafu aħjar, u fl-Omelija li għamel wara l-mewt tiegħu fis-Santwarju ta’ Pinu, faħħru għall-kwalitajiet sbieħ tiegħu u għall-ġid kbir li kien għamel. L-isqof Ġużeppi Pace kien jafu ħafna aħjar, hu kien imur għand Frenċ ta’ sikwit, saħansitra għal xi messaġġi għax kien jemmen ħafna fi Frenċ. Darba l-isqof talab mingħand Frenċ xi kura għal bint in-neputija tiegħu.

Ġrajjiet u Fejqan
Għand Frenċ kien imur kulħadd, żgħażagħ, anzjani, politiċi, professuri, barranin bħal ma huma l-Ingliżi u t-Taljani. Kienu jmorru nies minn kull livell soċjali. Kienu jmorru mijiet għandu. Żjara għandu kienet tnissel ferħ kbir. Persuna tgħid hekk: “Kull meta kellimtu ħassejt konsolazzjoni kbira, li qatt ma ħassejt bħalha f’ħajti.” “Ġieli marru għandu xi barranin ukoll; dawn aktarx li kienu jkunu mqanqlin mill-kurżità hu kien jitkellem magħhom permezz ta’ interpretu.”

Mara mill-Isla kitbet hekk: “Għandi t-tifel ta’ binti li ħa skoss f’riġlejh. Ħadtu għar-ritratt u fir-ritratt ma rriżulta li għandu xejn; iżda xorta waħda għadu muġugħ ħafna. Jiena qiegħda nibża’ li għandu xi ħaġa. Jiena b’fiduċja kbira fil-Madonna, nitolbok imqar werqa minn tal-fjuri li inti jkollok quddiem il-Madonna biex nagħmilhom ma’ riġlejh.”

Wieħed raġel ittama fil-qawwa tat-talb tiegħu għax ommu kienet marida, mal-mara ma setax jasal għal ftehim, u kellu l-bwiet xotti. Oħrajn rieduh li jitlob għalihom biex il-qorti taqta’ sentenza skont il-ġustizzja. Xi żgħażagħ xtaqu t-talb tiegħu biex jgħaddu mill-eżami.

Frenċ kien japprezza ħafna l-ittri ta’ dawk li kitbulu biex jitlob għalihom ħalli Alla jagħtihom il-fejqan spiritwali ta’ xi persuna li huma kienu jħobbu.

Kliem Misterjuż
Ħafna nies kienu jibqgħu skantati meta hu wriehom li kien jaf x’riedu mingħandu qabel ma qalulu. Frenċ kien ikun jaf il-ħajja moħbija tagħhom. Rakkonti minn dawn jeżistu ħafna. Mara minn Tas-Sliema tgħid hekk: “L-ewwel darba li mort għandu biex inkellmu, hekk kif rani, qalli f’mument wieħed ħwejjeġ li jiena u l-konfessur tiegħi biss konna nafuhom. Mill-ewwel bdejt inżommu b’qaddis.”

Bidwi imma tabib tal-ġisem u tar-ruħ
Frenċ jgħid hekk: “Jiena qatt ma ħdimt fi sptar lanqas ma’ spiżjar.” Nafu wkoll li Frenċ qatt ma studja l-mediċina, bħal ma jagħmlu t-tobba. Ħafna tobba kienu jitħassruhom lil dawk li jmorru għandu, għaliex x’kura jista’ jagħti wieħed li ma jifhimx fis-sengħa tal-fejqan. Imma xi tobba ħassewhom jinkeddu għax kien hemm nies li marru għandhom u ma tfejqux; imbagħad marru għand Frenċ, u b’li tahom u qalilhom, ħassewhom jgħaddu għall-aħjar. Fi Frenċ, il-Maltin u l-Għawdxin kellhom fiduċja sħiħa. Għalhekk hu kellu fih xi ħaġa li tgħin lil dak li jkun ifieq.

Kliem Frenċ, kien juri li l-qawwiet tiegħu ma kinux fil-mediċini. Imma t-tobba bdew iħarsu bl-ikrah lejh. X’uħud bdew ukoll igemgmu għaliex, lilhom dehrilhom li bniedem marid, jekk ried ifiq tassew, ma kellux għalfejn imur għand Frenċ. Ma naqsux lanqas dawk it-tobba li ma kinux jidħlu fid-djar li fihom ikun mar Frenċ.

Imma aktar mal-morda bdew ifaħħruh, aktar bdew ikabbrulu d-diffikultajiet tiegħu. Xi tobba Għawdxin riedu jieħdu passi kontra tiegħu bil-ġustizzja. Kien żmien meta x’uħud bdew imorru għand Frenċ fid-dlam tal-lejl, biex ħadd ma jarahom!

Żewġ żgħażagħ dilku bl-ingwent li tahom Frenċ bis-sabar lil missierhom muġugħ; it-tabib ried jara dak l-ingwent misterjuż, imma ma setax jifhem x’kien. Frenċ kien jgħidilhom ukoll biex jgħidu Sliema u Qaddisa lill-Madonna. Ħafna kien il-fejqan mirakuluż.

Frenċ jispiċċa l-qorti
Minħabba dawn it-tip ta’ każijiet kien hemm min spiċċa biex lil Frenċ tellgħuh l-qorti. Nisimgħu għal darb’oħra l-kelmiet ta’ Frenċ: “Fi żmien it-tabib Frank Vella, Malti li kien joqgħod l-Għarb, u s-surġent kien Michael Xerri mir-Rabat, jiena ġejt imħarrek, u mwaqqaf minn din il-ħidma ta’ fejqan.”

Kienet saritlu ċitazzjoni, u kellu jitla’ l-qorti ta’ Għawdex fil-11 ta’ Ġunju, 1938. Il-Maġistrat Karmnu Parnis xlieh li għamilha ta’ tabib mingħajr il-liċenzja tal-Kap tal-Gvern. L-avukat ta’ Frenċ kien Franġisk Masini. X’ħin il-maġistrat staqsieh jekk kienx minnu li għamilha ta’ tabib, u qeda lin-nies, Frenċ baxxa rasu u ma wieġeb xejn. Bis-skiet tiegħu, hu deher li ammetta l-ħtija. Imma kien hemm tabib li pprova jiddefendih, billi qal li Frenċ ma kien qed jagħmel ħsara lil ħadd billi jgħalli ħaxixa. Kien hemm xi għoxrin li telgħu biex jiddefenduh, imma dawn ma ssejħux. Frenċ ġie meqjus ħati. Il-Qorti kkonsidrat il-kondotta tajba tiegħu, u għalhekk ma weħel xejn. Imma hu ġie mwissi li jekk jerġa’ jinqabad mill-ġdid, il-qorti kellha kull setgħa li tikkundannah. Għal dan wkoll li ġie mixli bih din id-darba, u ħelisha b’sempliċi twissija. Dan kien jissejjaħ l-artiklu 23.

Mgħasses mill-pulizija
Frenċ kien jibża’ ħafna li jeħel xi multa. Fl-istess żmien tal-kawża, il-pulizija kienet tgħasses fuqu l-ħin kollu. Iżda triq tan-nofs kellu jinstab u dan sabiex il-ġid ma jonqosx. Lil Frenċ qalulu li, jekk tabib jagħti ċertifikat lil xi ħadd biex dan imur għand Frenċ, dik il-biċċa karta tkun qisha permess. Ħafna tobba ma riedux jagħmlu dan; imma oħrajn aċċettaw.

Nisimgħu mill-ġdid il-kliem ta’ Frenċ: “Wara dan, lil dawk li kienu jiġu għandi, kont nitlobhom ċertifikat mit-tabib tad-distrett tagħhom jew tabib ieħor, basta biċ-ċertifikat.” Frenċ jissokta jgħid “Pazjenti minn Malta ġew bil-mijiet u bqajt insewihom b’din is-sistema.”

Il-Post fejn Frenċ kien jara lin-nies.

Ġieli kienu jgħadduh biż-żmien
Fost dawk li ma emmnux fih, Frenċ sab ukoll lil min jipprova jgħaddih biż-żmien. Ma’ dawn, Frenċ ġieli kien iebes fi kliemu. Tliet tfajliet marru għandu biex jgħadduh biż-żmien. Imma Frenċ qalilhom b’serjetà: “Idħku! Idħku! Imma ħa naraw kemm ser iddumu. Intom it-tlieta morda u sa ħmistax oħra, waħda minnkom tkun diġà mietet.”

Meta semgħu hekk, huma tbikkmu, u telqu ‘l barra. Wara tliet gimgħat, reġgħu lura tnejn minnhom, u qalulu li seħbithom kienet mietet tassew. Fl-istess ħin, huma talbuh maħfra talli waqqgħuh għaċ-ċajt. Dan kien fatt li ħalla impressjoni kbira, u ħafna baqgħu sal-lum isemmuh.

Ġieli ma qabilx mat-tobba
Kultant, Frenċ kien jeħodha kontra d-deċiżjoni tat-tabib. Lil wieħed mix-Xagħra li sempliċiment xtaq li Frenċ jitlob għalih għax kien sejjer jagħmel operazzjoni, qallu: “Ara ma jfettillekx tagħmel xi operazzjoni, kul ikla minestra, u minflok ponn ful, itfa’ tnejn, u għada erġa’ ejja għax ikun għaddielek kollox!”

Frenċ ġieli bidel mediċina mogħtija mit-tabib. Hu ġieli kien jiġġudika lit-tobba li kienu jiżbaljaw, meta jiddikjaraw, li xi ħadd kien marid b’ħaġa waqt li kien b’oħra. Lil dan, Frenċ qallu ċar u tond li t-tobba riedu jieklu minn fuq dahru. Huma żammewh għall-kura, skont kliem Frenċ, sakemm dan kellu x’jibagħtilhom! F’dan il-każ ta’ akkuża gravi, jissemma l-isem tat-tabib, u dak tal-isptar ukoll.

Tifel ma setax jimxi, u t-tabib ordnalu l-ħadid għal saqajh biex jieħdu s-saħħa. Imma baqa’ kif kien. Missieru ħadu għand Frenċ, li qallu: “Neħħilu l-ħadid u itilqu jiġri fir-raba’.” It-tifel innifsu jgħid: “Hu kien qalli biex nidlek iż-żejt tal-ikel magħmul mill-fejġel u, bil-għajnuna tal-Madonna u ta’ Frenċ tal-Għarb, ninsab tajjeb bħal ħaddieħor.”

Każ ieħor ….
Waqt li t-tabib iddikjara li tarbija kellha l-ażma, Frenċ qal li hi kienet belgħet xi ħaġa. “Frenċ ippreskrivielna ftit ingwent minn tiegħu, li kellu jindilek fuq sidirha u mbagħad, inqegħdulha biċċa drapp sħuna. Wara dan kollu, l-istess ħaġa qatt ma ġratilha iżjed. It-tabib innifsu ma riedx jemmen b’dak il-fejqan immedjat li kien ġara quddiemu stess.”

Il-ġrajjiet tal-fejqan huwa tremend, dan hu każ ieħor: Lil tifel, minħabba l-mard, it-tobba kienu qalgħulu għajn, u kienu se jaqilgħulu l-oħra. Imma l-ġenituri tiegħu riedu l-parir ta’ Frenċ. Kif sema’ bil-każ, Frenċ ħatafhom, u qalilhom: “X’tagħmlu? Taqilgħulu għajnu l-oħra? Mela tridu li jkollkom tifel għami? Issa, jien nagħmlilkom ftit ingwent. Agħmlulu l-ingwent fuq ċarruta, u għidu Ave Marija lill-Madonna. Agħmlulu fuq moħħu u tibżgħux, ma jkollu xejn.” It-tifel baqa’ jgawdi l-għajn li kien fadallu, u għalhekk ma għamiex.

Ħafna każi ta’ fejqan ieħor, wieħed jista’ jsibhom fil-ktieb “Frenċ tal-Għarb” (1892-1967) ta’ Patri Alexander Bonnici (Franġiskan Konventwali). Dan il-ktieb wieħed jista’ jixtrih mill-Bażilika tal-Madonna ta’ Pinu.

Min jgħallem lili ma jmut qatt
Kontra dak li ħasbu x’uħud, Frenċ ma qisx ruħu xi professur. Hu emmen li Alla kien qed jgħinu, u, kif għen lilu, jista’ jgħin lil xi ħaddieħor. Inniżżlu silta minn intervista li saritlu minn Ġorġ Pisani u Charles Arrigo.

Pisani: Dawn il-pariri li kont tagħti fuq is-saħħa tal-bniedem u fuq is-saħħa tar-ruħ: issa dawn dnub li jintilfu għal kollox. Issa, dawn ma jkunx tajjeb li tagħtihom lil xi ħadd li jiktibhom biex almenu jibqgħu warajk?

Frenċ: Jiena naħseb li min għallem lili għadu ħaj; ma jmut qatt.

Arrigo: U min għallem lilek ?

Frenċ: Eh! Kulħadd jaf. Min għallem lili ma jmut qatt. Ma tafux min hu? Min ma jmut qatt?

Dawn il-kelmiet ta’ Frenċ huma ta’ valur kbir. Intqalu ukoll minn bniedem li beża’ li jitkabbar saħansitra jistqarr li Alla kien qiegħed jgħinu. Hu ma riedx jgħid li Alla kien qiegħed jaħdem fih. Imma ried li din il-konklużjoni toħroġ weħidha, bla ma titlissen minn fommu. Għalhekk lil dawk li staqsewh, bi tbissima ħelwa u kważi mistħija daqsxejn mistgħaġeb, staqsiehom: “Kif? ma tafux min hu?” Hu ried jgħidilhom: “Ma tafux li dak li ma jmut qatt hu Alla biss?” Imma dawk it-tnejn kienu fehmu kollox x’ried jgħid.

Ifiequ jekk jersqu lejn Alla
Saċerdot Agostinjan qal hekk dwar Frenċ: “Nistgħu nsejħulu wkoll bniedem ta’ Alla għax ikkonverta bosta rġiel u ġuvintur u anki xebbiet mill-ħajja ħażina tagħhom, u ressaqhom lejn Alla.” Frenċ kemm-il darba ma riedx iwiegħed fejqan jekk dak li jkun ma jagħmilx ħiltu biex jersaq lejn Alla. Lil wieħed li talbu xi mediċina, Frenċ wieġbu: “Int ħsiebek biss fin-negozju, u rużarju qatt ma tgħid. In-negozju jispiċċa, imma ruħna ma tispiċċax.” Lill- ieħor li kien jimxi bil-krozzi, Frenċ qallu: “Jekk għandek rieda tajba, tfieq. Imma, qabel, mur Ta’ Pinu, sib saċerdot, itlob maħfra ‘l Alla, u l-Madonna tfejqek.” Għalkemm b’nofs ħajra, hu mar iqerr f’Ta’ Pinu, u talab lill-Madonna biex tidħol għalih. Meta qam minn bilqiegħda biex joħroġ hu sab li seta’ jimxi mingħajr il-krozzi. B’ringrazzjament, hu ħalla l-krozzi f’dak is-Santwarju, u għadhom hemm sal-lum.

Lil wieħed pulizija li qallu kemm kienu għalxejn il-mediċini li ħa, Frenċ wieġbu: “Biex jgħaddilek l-uġigħ kbir li għandek fl-istonku tiegħek, imorrulek id-dwejjaq kbar li għandek, u ma tiblax aktar pilloli għalxejn, trid l-ewwelnett tirrispetta l-mara li għandek u ma toffendix aktar ‘l Alla bid-dagħa.”

L-akbar hena ta’ Frenċ kien meta, qabel kollox, lill-bniedem kien iressqu lejn Alla. Ġieli tkellem b’ton iebes ma’ min ma kellux il-ħsieb li jbiddel ħajtu. Darba waħda, mar biex ikellmu raġel li miegħu kellu mara li ma kenitx martu. Hu ħa taxi mix-xatt biex twassalhom għandu. Iżda, fit-triq, dak tat-taxi ra lil Frenċ ħiereġ mill-Għarb lejn ir-Rabat riekeb f’taxi oħra. Ir-raġel qal lis-sewwieq: “Dawwar lura, u ġerri ftit ħalli nilħquh.” Hekk għamel, u beda wkoll idoqq il-ħorn waħda f’waħda. Is-sewwieq tat-taxi ta’ Frenċ induna li riedu jwaqqfuh; iżda Frenċ ma riedx, u qallu “Suq u tiqafx.” X’ħin waslu r-Rabat, Frenċ niżel mit-taxi, sadanittant ir-raġel laħqu fil-ħin, mar fuqu, u qallu: “Kont ġej biex inkellmek ftit; iżda ma lħaqniekx id-dar.” Frenċ qallu: “Lili m’għandekx xi tridni; mur.” L-ieħor issikah, u talbu bil-ħniena biex ikellmu. Iżda Frenċ baqa’ iebes u wieġbu: “Meta trid tkellimni, ġib lil martek miegħek.”

Kien hemm soru li kien ilha ħafna tibgħat tgħidlu biex imur jaraha, u Frenċ baqa’ ma jagħtix kasha. Fl-aħħar, hi sabet ‘il min wassalha għand Frenċ, u kif daħlet, ħaditha miegħu talli lanqas biss ma kien iweġibha. Frenċ, bil-kalma kollha, weġibha: “Qiegħda tara kemm jiddispjaċih il-marid meta hu jsejjaħlek, u int ma tagħtix kas tiegħu.”

Ħabbar il-mewt
Frenċ ġieli għaraf tajjeb li, għal xi persuni, il-mewt kienet fil-qrib. Imma mhux dejjem ried jitkellem b’mod ċar dwar dan. Waħda mara marret titolbu xi ħaġa għall-fejqan ta’ żewġha. Meta ħarġet, hu qal hekk: “Tkellmet tant għal żewġha, u ma qalitx kelma waħda għaliha nnifisha.” Wara ftit ġranet, dik il-mara daħlet l-isptar, u mietet fi żmien qasir.

Żagħżugħ mar jitlob xi ħaġa għal missieru. Frenċ wrieh li missieru kellu kanċer, u kien se jmut. Lilu hu tah biss xi ħaġa biex jonqoslu l-uġigħ. Frenċ innifsu qal: “Il-mediċina li tajtu kienet ftit żejt ta’ quddiem il-Madonna ta’ Pinu.”

Ir-rakkonti hawn ukoll huma ħafna. Inġibu wieħed ieħor biss. Ġużeppi Cassar, minn Ħal Tarxien, kiteb hekk: “Meta l-mara tiegħi kienet marida l-isptar, billi jien kont naf li hi ma riditx toqgħod hemm, mort għand Frenċ biex nistaqsih x’għandi nagħmel: noħroġhiex jew inħallihiex hemm. Jiena wasalt għandu fil-ħdax neqsin għaxra ta’ figħodu. Kif wasalt għandu, Frenċ għamel miegħi ħaġa li qatt ma kien ghamilha. Hu qabad jgħannaqni u jbusni, u ħassejt ukoll id-dmugħ tiegħu. Qalli wkoll: ‘In-nies ħarġitha li jien mitt.’ Jiena weġibtu: ‘Jivvintaw tant affarijiet. Int erħilhom; tagħtix kashom.’ Imbagħad, staqsejtu dwar il-mara tiegħi: jekk għandix noħroġha jew le mill-isptar. Frenċ weġibni: ‘Ma jgħidlekx il-professur jekk għandekx toħroġha? Int agħmel dak li jgħidlek hu.’ Jiena tlaqt lura lejn Malta, u sibt li l-mara tiegħi kienet mietet. Il-ħin tal-mewt tagħha kien eżattament fil-ħdax neqsin għaxra: x’ħin Frenċ kien qiegħed jgħannaqni u x’ħin semmieli li kienu ħarġuha li miet. X’ħin qgħadt naħseb fuq dawk il-kelmiet ta’ Frenċ u fuq dak li għamel miegħi, jiena ħassejt li hu kien sar jaf bil-mewt ta’ marti; imma lili ma riedx jgħidli b’kelmiet ċari.”

Fl-aħħar xhur tal-ħajja ta’ Frenċ
Fis-sena 1962, Frenċ għalaq is-70 sena. Imma f’dan iż-żmien hu marad. Il-ħajja tiegħu kienet tbatija. Wara x-xogħol hu kien isib in-nies jistennewh u dan kompla żidlu fit-toqol tal-ħajja. Wara x-xogħol hu kien jaqdi lil kulħadd. Ma tantx kien jagħti kas biex jistrieħ xi ftit. Ġieli ma kienx jiekol jew jorqod. Huwa kien jippreferi li jgħin lill-proxxmu u lanqas biss kien jagħti kas kemm ġieli jkun sar ħin. Minkejja dan kollu n-nies kienet xorta tibqa’ tmur, għalkemm kien ikun jidher li hu għajjien.

Fid-9 ta’ Awwissu, 1966 meta ma kienx jonqsu ħlief disa’ xhur ħajja, Frenċ qal hekk għalih innifsu: “Kemm kemm nitħarrku ftit. Ili ħafna ma niflaħx. Ili sena jew iżjed ma noħroġ mid-dar. Bħalissa, iż-żjajjar lil Ta’ Pinu nqabbad lil min jagħmilhom minfloki. Nitqarben hawn id-dar. Jiġi n-neputi jqarbini.”

Frenċ kien waħħal avviż mal-bieb biex bih jgħarraf li ma kienx għadu jservi nies. Imma ħafna baqgħu jiktbulu. Hu kien isib ħafna aktar ħin biex iwieġeb l-ittri fejn kien jgħidilhom bil-mard li kellu, ħalli ma joqogħdux imorru għalxejn. Kemm-il darba, minħabba d-dgħufija tiegħu, hu kien jiddetta l-ittri lil ħaddiehor. L-ittri ta’ dan iż-żmien jixxiebħu ħafna. Inniżżlu biss silta minn waħda minnhom: “Int għarraftni li qiegħda ssofri xi uġigħ f’riġlejk, u tixtieq li jiena nagħtik xi ħaġa; imma jiddispjaċini m’għandix, għax bħalissa ma niflaħx.” Il-wegħdiet tat-talb ma tonqos qatt fit-tweġibiet tiegħu.

Fl-aħħar erba’ snin ta’ ħajtu, Frenċ, billi qatt ma kien tajjeb għal kollox, ma raqadx iżjed fir-remissa. Hu kien jorqod fis-sodda ta’ kamartu. Kienu snin li Frenċ għaddiehom iqum u joqgħod fis-sodda: daqqa tajjeb u daqqa ħażin. Meta beda jifhem li għalih l-aħħar jum kien qed joqrob, Frenċ beda jlissen l-isem ħelu ta’ Marija aktar ta’ sikwit. Il-Via Sagra minn Ta’ Pinu għal fuq Ta’ Għammar kellha tkun waħda mill-opri li jibqgħu jfakkruh wara mewtu. Fl-aħħar żmien hu kien isemmi dik l-opra ta’ sikwit. Hu kien iħajjar, u jżid imbagħad minn tiegħu. Hu xtaq li jinqalgħu benefatturi li jgħinu f’din l-opra.

Mill-bidu tas-sena 1966, Frenċ ma ħariġx iżjed minn daru. Hu kien ħassu ħażin meta fl-ewwel tas-sena kien ħareġ għall-quddiesa tal-ewwel. Hu kien ikun kiesaħ ħafna, u lil ftit li kienu jmorru jitkellmu miegħu, kien jgħidilhom li ma jdumx ma jsiefer!

U hekk ġara għax fid-19 ta’ Mejju tal-1967 Frenċ ħa l-aħħar nifs, u ruħu daħlet fl-eternità. Dakinhar kien jaħbat il-ġurnata tal-Ġimgħa. Il-mezzi kollha tar-radju u l-gazzetti xandru l-aħbar tal-mewt tiegħu. Mara mir-Rabat ta’ Għawdex irrakkontat, il-ħasda li ħadet meta, dakinhar tal-mewt tiegħu, hi ħadet lil binha għandu biex titolbu jfejjaqulha. Hi ma kenitx taf li miet. Lilha ħallewha tidħol u ħadet ħasda kbira. Xebba li kienet hemm ħaditilha t-tarbija minn idejha, u missitha ma’ Frenċ. Kif marret lura lejn darha, dik il-mara stagħġbet iżjed għax it-tarbija li ma kenitx timxi bdiet tieqaf fuq riġlejha.

Is-Sibt, 20 ta’ Mejju, 1967 saret il-quddiesa tal-funeral tiegħu fil-Kolleġġjata tal-Għarb. Ħafna marru għall-funeral ta’ Frenċ, u bdew jgħidu kontinwament: “Miet qaddis,” u “bħal Frenċ ma jkollniex ieħor.” Frenċ ġie midfun fiċ-ċimiterju msejjaħ Taż-Żejt. Dan hu ċ-ċimiterju tal-Parroċċa tal-Għarb. Il-Qabar tiegħu jġib in-numru 70 A.

Frenċ għadu jinħass li għadu fostna
Għaddew ħafna snin minn meta miet Frenċ iżda hu ma ntesiex bħalma kien hawn min bassar dakinhar tal-mewt tiegħu. Kulħadd hu ċert li Frenċ malajr beda jgawdi ‘l Alla fil-hena ta’ dejjem. Kif kienu jitolbuh biex jgħinhom meta hu kien għadu ħaj, hekk ukoll issa għadhom jittamaw li jaqilgħu xi grazzja bl-interċessjoni tiegħu. Fil-fatt ħafna huma il-każijiet ta’ grazzji kbar, wara ukoll il-mewt tiegħu. Illum, Frenċ hu magħruf ħafna iżjed milli kien fl-imgħoddi. Il-‘Ħajja’ dokumentata ta’ Frenċ li kienet ġiet stampata hi eżawrita. Hi ‘ħajja’ li nqrat minn kulħadd: minn nies fuq kull livell fis-soċjetà. Il-qdusija ta’ Frenċ hi xhieda li Alla jsejjaħ tassew lil kulħadd għal ħajja perfetta. Frenċ ma kienx qassis jew patri. Hu kien bniedem li għex fid-dinja, bil-problemi kollha tal-ħajja ta’ kuljum.

Links about Frenċ tal-Għarb: 

1. https://en.wikipedia.org/wiki/Fren%C4%8B_tal-G%C4%A7arb
2. https://www.facebook.com/Frenc-tal-Gharb-180562548623350/
3. http://www.imperialbandclub.com/magazine/2017/49%20-%20French%20tal-Gharb%20-%20Ralph%20Micallef.pdf
4. http://thechurchinmalta.org/en/posts/69276/frenc-tal-gharb-house-opens-its-doors-to-public
5. http://alfredgrech.blogspot.com/2017/05/lil-frenc-tal-garb-fgeluq-il-amsin-sena.html

Intervista ma’ Frenċ tal-Għarb:

Id-dar ta’ Frenċ tal-Għarb:

Nota: It-Tagħrif dwar Frenċ tal-Għarb huwa meħud mis-sit tal-MUSEUM ta’ San Ġiljan.

Qaddejja ta’ Alla Henry u Ineż Casolani

Verżjoni Vidjo: Qaddejja ta’ Alla Henry u Ineż Casolani

IL-KOPPJA HENRY (1917 – 1999)

U INEŻ CASOLANI (1915 – 1992)

Tagħrif: Henry Casolani twieled il-Belt Valletta fl-1917 iben George u Maria Concetta née Borg. Huwa miet fid-29 ta’ Diċembru, 1999. Ineż Casolani née Vassallo twieldet Bormla fl-1915 bint Giovanni Felice u Giuseppina née Portelli. Ineż mietet fit-13 ta’ Lulju, 1992. Henry u Ineż iżżewġu fid-19 ta’ April, 1944 fil-knisja ta’ Santu Wistin, il-Belt Valletta. Is-sena ta’ wara twelditilhom tifla, Cecilia Mary, li baqgħet unika. Meta kibret din wieġbet għas-sejħa ta’ ħajja kkonsagrata u daħlet mas-sorijiet ta’ St Joseph fl-1964. (ara Santa Emilja de Vialar – Fundatriċi tas-Sorijiet ta’ St Joseph)

Henry u Ineż kienu żewġ persuni b’karattri kompletament differenti minn xulxin. Iżda kienu ta’ fehma waħda f’dik li hija fundamentali jiġifieri fl-unità, fl-imħabba t’Alla u li jgħixu l-ħajja Nisranija flimkien fuq it-tagħlim ta’ Kristu u l-eżempju tal-Qaddisin. Alla kien dejjem iċ-ċentru ta’ ħajjithom.

Ħafna stqarrew li l-koppja Casolani kienu inseparabbli: fil-biċċa l-kbira joħorġu flimkien; jieklu flimkien; jitolbu flimkien; il-knisja flimkien. Il-Familja tagħhom kienet ikkonsagrata lill-Qalb ta’ Ġesù u l-Qalb ta’ Marija. Kienu kuntenti u koppja li jgħixu fl-armonija. Kienu jitkellmu bi mħabba u entużjażmu fuq xulxin. Qabel u wara x-xogħol, Henry dejjem sab lil Ineż lesta biex tħejjilu l-ikel u tisimgħu. Ineż kellha ideat ċari tal-imġiba tal-mara mar-raġel. Lil Cecilia Ineż dejjem għallmitha tirrispetta lil missierha b’kull mod u manjiera.

Ineż kienet taħdem għall-għaqda fil-familji mhux biss bil-kliem iżda wkoll permezz tal-kitba tagħha. Fil-ħafna artikli li kitbet, u li ġew ippublikati, hija tat pariri lill-ommijiet biex lir-raġel tagħhom ma jwarrbuhx u juruh attenzjoni wara li jiġi mix-xogħol, minkejja li hemm it-tfal. Wissiet kontra ħbiberiji żejda u skorretti bejn miżżewġin u oħrajn. Kitbet “l-ewwel ħbiberija għandha teżisti bejn il-membri tal-familja – bejn l-omm u l-missier, bejn l-aħwa, bejn l-ulied u l-ġenituri. Hekk il-familja tkun unità u tgħix fil-hena u l-paċi.” Ħeġġet lill-miżżewġin biex jibqgħu jirrispettaw lill-ġenituri f’ħajjithom, anke wara mewthom. Tat pariri biex il-kunjati jħobbu lil żwieġ uliedhom bħallikieku uliedhom stess. Hija stess baqgħet dejjem iżżur spiss lill-familja ta’ Henry. Kitbet biex il-ġenituri jifhmu u jgħinu liż-żgħażagħ. Kitbet fuq ekonomija tad-dar biex il-familja titgħaxxaq bil-kumdità mingħajr ħela. Kitbet kemm felħet biex iġġib paċi u għaqda.

Il-koppja Henry u Ineż Casolani kienet miftuħa għall-oħrajn. Dejjem jippruvaw jgħinu lill-batut. Kienu jżuru lill-morda fl-isptarijiet. Ineż baqgħet tagħmel dan anki meta hija stess mardet gravament b’qalbha. Żaret anki lil dawk il-persuni li wrew qalb iebsa magħha. Kienu dejjem lesti li jissagrifikaw ruħhom għal ħaddieħor. Għalihom is-sagrifiċċju kien okkażjoni biex jagħtu akbar glorja lil Alla.

Bil-karattru ferrieħi tagħha u l-qalb kbira li kellha, in-nies kienu jfittxu lil Ineż għal parir u biex jiftħu qalbhom magħha. Henry, bil-kariżma tiegħu ta’ bniedem umli, ubbidjenti u skrupluż fil-qadi ta’ dmirijietu, rnexxielu jiġbed lil sħabu tax-xogħol dejjem iżjed lejn is-Sagramenti u d-dmirijiet spiritwali tagħhom. Qatt f’għomru ma lissen kelma kontra ħadd! Iżda kemm Henry kemm ukoll Ineż dejjem stqarrew pubblikament l-oppożizzjoni tagħhom għal dak li kien ħażin.

Il-mibki Isqof Emeritus Nikol Cauchi qal hekk dwar Henry u Ineż Casolani: “Kienu koppja ta’ Nsara ferventi, ta’ sentimenti reliġjużi mill-aħjar, ta’ nies ta’ qalb tajba, lesti dejjem li jgħinu l-proxxmu tagħhom kull meta tiġihom okkażjoni li jagħmlu opra tajba.”

Il-ferħ tagħhom kien xhieda tal-preżenza tal-Mulej fosthom, magħqudin fit-talb. Monsinjur Lawrence Gatt ikkummenta: “Timpressjonak koppja hekk. Lili mpressjonani ħafna bniedem tal-età u l-esperjenza li kellu Henry Casolani meta tarah xhieda ta’ fedeltà li ma tmutx lejn it-twemmin tiegħu, lejn martu u bintu, lejn dak li għex dejjem għalih u mhux lest iħallih qatt. Daqqa ta’ ħarta solenni lil ċerti elementi tal-kultura ta’ żmienna.”

It-tnejn stinkaw biex il-Madonna tkun iżjed maħbuba minn kulħadd! Ineż kienet tħobbha wisq. Ir-Rużarju tal-familja ma fallewh qatt. L-aħħar kelmiet li lissen Henry kienu ‘Madonna ħenn għalija!’

Fuq kollox dak li kien jispikka f’ħajjithom kienet l-imħabba kbira lejn l-Ewkaristija Mqaddsa: il-vista ta’ kuljum, il-Quddiesa, l-adorazzjoni personali quddiem is-Sagrament! Kif stqarru l-ħafna xhieda, kienu magħqudin mhux biss fis-Sagrament taż-żwieġ imma fil-prattika kostanti tal-Kelma t’Alla.

Henry u Ineż Casolani mxew dejjem fuq it-tagħlim ta’ Kristu. Ma kinux jiġġudikaw lil ħaddieħor. Kienu jaħfru u jinsew d-deni li kienu jirċievu. Henry kien jgħid, ‘Aħfer! Tpattix! Offriha għall-glorja t’Alla.’ u pereżempju ‘Int qed issostni li dan ir-raġel ma jixtiqliex il-ġid? Dan huwa l-ħabib tiegħi!’ Ma qatgħu qalbhom qatt mill-ħniena t’Alla! Meta marad, kulma kien jgħid Henry kien: ‘Min jaf Kristu x’sofra!’ Ineż sejħet is-sofferenzi tagħha ‘bukkett ward!’

Ineż u Henry Casolani kienu l-ewwel edukaturi spiritwali ta’ binthom Cecilia. Meta din, l-uniku wild tagħhom, ta’ dsatax -il sena daħlet soru, is-sofferenza li l-firda ġiebet magħha qasmitilhom qalbhom. Imma għall-imħabba t’Alla u biex ma jmorru qatt kontra l-Volontà Tiegħu, lit-tifla bierkuha u baqgħu dejjem isostnuha bit-talb fil-ħidma u l-missjoni tagħha.

“Naraw f’Henry u Ineż Casolani eżempju li l-qdusija ma teżistix fl-affarijiet straordinarji, imma tikkonsisti f’li jkollok lil Alla f’qalbek, f’ħajtek u timxi fuq dak li jgħidlek Alla u dak li jixtieq Alla.” Prof Fr Maurice Eminjan, s.j.

Din il-familja Casolani, familja domestika skont il-Konċilju Vatikan II, xandret bl-eżempju, bil-ferħ u mingħajr daqq ta’ trombi li l-familja hija teżor tal-knisja, ġawhra tas-soċjetà, u tama tal-umanità. L-eżistenza u l-eżempju tal-familja Casolani hija prova li, skont il-pjan ta’ Alla, il-familja hija l-qafas li fih il-persuna umana, magħmula xbieha t’Alla, titwieled, titrabba u timmatura fl-aqwa ambjent ta’ mħabba.

Meta Henry u Ineż Casolani qorbu lejn it-tmiem ta’ ħajjithom, aktar raw t-tama dejjiema li kellhom fil-Mulej tilħaq il-milja tagħha. Dwar dan, Patri Pawl Cremona o.p., li kien l-Arċisqof ta’ Malta (2007-2014) kiteb hekk: “Il-ħeġġa li Henry Casolani kellu fil-qari ta’ l-Iskrittura Mqaddsa kienet tirrifletti l-ħeġġa li kellu fil-ħajja biex igħix tajjeb, u jagħmel it-tajjeb. Din l-istess sempliċità Kristjana baqgħet tidher meta hu stess kien marid ħafna u kien qiegħed l-isptar, ftit qabel ma mar jiltaqa’ mal-Mulej fil-fiduċja li kellu fil-Mulej.”

Ftit mumenti qabel ma’ ttajret lejn is-sema Ineż kellha il-kuraġġ tikteb: ‘I take record of God… in Thee I have had my earthly joy’!

Imħabba qawwija għal Alla! Qalb kbira għall-proxxmu! Distakk mill-ispirtu tad-dinja! Dan ħaddnu f’ħajjtihom kollha Henry u Ineż Casolani.

Il-Prefett tal-Kongregazzjoni tal-Qaddisin dwar il-Koppja Casolani   Jikteb l-Isqof Mario Grech “F’waqt minnhom xħin konna għaddejjin bl-interventi fl-awla tas-Sinodu, issummajt u waqqaft widnejja biex nisma’ sew, għaliex kien qed jitkellem il-Prefett tal-Kongregazzjoni tal-Qaddisin u f’ħin bla waqt semma lil Malta tagħna. Fl-intervent tiegħu dan kien qed jgħid kemm hemm koppji li għandhom il-kawża għall-kanonizzazzjoni. Kien hawnhekk li semmiena b’isimna – kienet riferenza għall-koppja Henry u Ineż Casolani li għexu l-ħajja miżżewġa ta’ kuljum b’mod straordinarjament tajjeb. Fid-dettall ta’ ħajjithom ipprovaw jagħmlu kollox sew bi mħabba kbira lejn Alla u l-proxxmu. Ineż mietet fl-1992 u Henry fl-1999. F’dan il-każ għad m’hemmx proċess, imma saret talba lill-Kongregazzjoni biex meta jkun il-waqt, jibda l-istħarriġ.”  (10 ta’ Ottubru 2014)

Bidu tal-proċess djoċesan u publikazzjoni ta’ editti 

Il-Ħadd, 30 ta’ Awwissu, 2015. Knisja ta’ San Duminku, Rabat, Malta.

Ilbieraħ l-Arċisqof Charles J. Scicluna mexxa Quddiesa li matulha twaqqaf it-Tribunal li ser jisma’ l-kawżi għall-beatifikazzjoni u għall-kanonizzazzjoni tal-Qaddej ta’ Alla, Henry Casolani u ta’ martu, il-Qaddejja ta’ Alla, Ineż Casolani.

Il-Postulatur taż-żewġ kawżi huwa l-Kanonku Etienne Sciberras, li fil-bidu tal-Quddiesa għamel talba uffiċjali lill-Monsinjur Arċisqof biex iwaqqaf it-Tribunal.

Il-ftuħ taż-żewġ kawżi huwa meqjus bħala l-ewwel seduta tat-Tribunal li ser jagħti bidu għall-proċess djoċesan. Iċ-ċerimonja tal-bieraħ kienet waħda importanti fil-ħajja u fl-istorja tal-Knisja f’Malta għaliex dan hu l-ewwel każ f’Malta ta’ koppja miżżewġa li ser jiġi studjat. Fattur ieħor importanti hu li x-xhieda li tat tul ħajjitha l-koppja Casolani ser jibda jiġi studjat ftit qabel is-Sinodu tal-Isqfijiet dwar il-Familja, li sejjaħ il-Papa Franġisku u li jibda f’Ottubru li ġej.

L-Aġenzija Rome Reports b’rapport u video dwar dawn il-lajċi Maltin

Rome Reports, 1 Nov 2015: L-Aġenzja tal-aħbarijiet Rome Reports fl-edizzjoni tagħha tal-bieraħ ippublikat rapport dwar il-ħajja tal-koppja Maltija Henry u Ineż Casolani u l-bidu tal-proċess djoċesan tagħhom biex tibda l-kawża tal-beatifikazzjoni u eventwalment tal-kanonizzazzjoni. Ir-rapport jgħid li madwar 200 persuna ser jagħtu x-xhieda tagħhom f’dan il-proċess li jekk iwassal għall-kanonizzazzjoni, allura huma jingħaqdu mal-ġenituri ta’ Santa Tereża ta’ Lisieux li kienu dikjarati qaddisin mill-Papa Franġisku ftit jiem ilu.

Kitbiet relatati …

Il-proċess tal-koppja Henry u Inez Casolani
Il-Koppja Qaddejja ta’ Alla, Henry u Inez Casolani, (Segretarjat għal-Lajċi, 18/09/2011)
Qaddejja ta’ Alla fiż-żwieġ u fil-familja, (Sit tal-Arċidjocesi ta’ Malta 17/09/2014)
Daughter reacts as Maltese couple is touted for canonisation. (Times of Malta 19/10/2014)
Henry and Inez Casolani – Icons of the true meaning of Christmas. (13/12/2014)

Min jaqla’ xi grazzja bl-interċessjoni tal-Qaddejja ta’ Alla, Henry u Ineż Casolani hu mitlub jikteb lill- Vici-Postulatur, Kawża Beatifikazzjoni Casolani, 104, V. Vassallo Street, Attard. Email: henryandinezcasolani@gmail.com Tel. 79713129 jew 21413243.

Links about Henry and Ineż Casolani:

1. https://laikosblog.org/2021/02/22/titnieda-l-assocjazzjoni-ghall-beatifikazzjoni-u-l-kanonizzazzjoni-ta-henry-u-inez-casolani/
2. http://www.laikos.org/aod-casolani.htm
3. https://henryandinezcasolani.files.wordpress.com/2017/08/henry-u-inez-casolani-koppja-magc4a7c4a1una-fi-kristu.pdf
4. https://www.newsbook.com.mt/archived-article/?article=l-ewwel-koppja-maltija-fit-triq-ghall-qdusija
5. https://www.tvm.com.mt/mt/news/se-jinbeda-process-biex-l-ewwel-koppja-maltija-jsiru-beati-u-qaddisin/
6. https://www.timesofmalta.com/articles/view/20160918/religion/servants-of-god-henry-and-inez-casolani.625430
7. http://ms.maltadiocese.org/WEBSITE/2016/CIRKOLARI/06%20FTU%C4%A6%20TAL-KAW%C5%BBI%20G%C4%A6ALL-BEATIFIKAZZJONI%20U%20G%C4%A6ALL-KANONIZZAZZJONI%20-%2021.08.15.pdf
8. https://zenit.org/articles/cause-for-beatification-opens-for-maltese-married-couple/
9. https://laikosblog.org/2021/09/16/pass-iehor-fil-process-tal-kawza-ghall-beatifikazzjoni-tal-koppja-casolani/
10. https://laikosblog.org/2023/06/10/il-fdalijiet-ta-henry-u-inez-casolani-se-jkunu-trasferiti-fil-knisja-ta-santu-wistin/
11. https://laikosblog.org/2024/06/12/celebrazzjoni-fgheluq-il-kawza-tal-koppja-henry-u-inez-casolani/

Playlist twila ta’ vidjos b’kitbiet u informazzjoni dwar il-koppja Henry u Ineż Casolani:

Nota: It-Tagħrif dwar il-Qaddejja ta’ Alla, il-koppja Henry u Ineż Casolani hija kitba ta’ Anton Quintano. Il-kumplament tal-informazzjoni huwa meħud mis-sit tal-Laikos.

13 ta’ Awwissu: San Ponzjanu u San Ippolitu

Verżjoni Vidjo: San Ponzjanu u San Ippolitu

“Jekk ngħidu li m’għandniex dnub, nkunu qegħdin inqarrqu bina nfusna u l-verità ma tkunx fina. Jekk nistqarru dnubietna, hu fidil u ġust, hekk li jaħfrilna dnubietna u jnaddafna minn kull ħażen. Jekk ngħidu li ma dnibniex, nkunu qegħdin ingiddbuh, u kelmtu ma tkunx fina.” – 1Ġwanni 1:8-10.

SAN PONZJANU (Papa u Martri)

Tagħrif: San Ponzjanu sar Papa fis-sena 230. Sentejn wara, sejjaħ sinodu f’Ruma li kkonferma l-kundanna tat-teologu kbir Oriġene ta’ Lixandra (185 – 253).

Fis-sena 235, fil-persekuzzjoni tal-Imperatur Ruman, Massiminu, Ponzjanu kien eżiljat f’Sardinja biex jaħdem fil-minjieri. Hemm iltaqa’ ma’ San Ippolitu li hu wkoll kien eżiljat mill-istess Imperatur. It-tnejn mietu minħabba t-tbatija li sofrew. San Ponzjanu kien ilu Papa ħames snin, u San Ippolitu kien ilu Antipapa tmintax-il sena. It-tnejn mietu fil-paċi ma’ xulxin. Ippolitu kien irreżenja minn Antipapa, u Ponzjanu rriżenja minn Papa biex jilħaq ieħor floku.

SAN IPPOLITU (Saċerdot u Martri) ? – 235

Tagħrif: San Ippolitu twieled għall-ħabta tas-sena 170. Kien ġa qassis magħruf meta fis-sena 202 Oriġene semgħu jipprietka, f’Ruma. X’aktarx li kien dixxiplu ta’ San Irinew u ta’ San Klement minn Lixandra. Kien wieħed mill-aqwa teoloġi tal-Knisja fit-tielet seklu, u ħadem bis-sħiħ kontra l-ereżija ta’ żmienu. Kien tant imħeġġeġ li saħansitra akkuża lill-Papa San Żeferinu li ma kienx pront biżżejjed biex jintebaħ bl-ereżija u jikkundannaha. Hekk ukoll reġa’ għamel mal-Papa San Kallistu li kien tela’ wara San Żeferinu, anzi din id-darba ħalla lilu nnifsu jiġi elett l-ewwel Antipapa mill-grupp li kellu madwaru. Baqa’ Antipapa wkoll fi żmien San Urbanu u San Ponzjanu suċċessuri ta’ San Kallistu.

Uħud mill-opri tal-kitba tiegħu huma “It-Tradizzjoni Appostolika,” “Rifjutazzjoni tal-Ereżijiet kollha,” u “Philosophoumena.”

Ippolitu rrekonċilja mal-Knisja permezz tal-Papa Ponzjanu, forsi ftit qabel ma t-tnejn kienu eżiljati f’Sardinja. L-iġsma tagħhom ġabuhom Ruma u difnuhom bl-unuri kollha ta’ martri. Lil Ponzjanu difnuh fiċ-ċimiterju ta’ Kallistu, u lil Ippolitu fiċ-ċimiterju ta’ Ċirijaka fit-triq Tiburtina, fejn l-ammiraturi tiegħu għamlulu statwa li llum tinsab fil-Librerija Vatikana.

Ħsieb: San Ippolitu kien difensur qawwi tal-Ortodossija, u ammetta l-eċċessi tiegħu permezz tar-rikonċiljazzjoni umli tiegħu. Huwa ma kienx eretiku formali, iżda dixxiplinarju żejjed. Dak li ma setax jitgħallem fil-qalba tiegħu bħala riformatur pur, huwa tgħallem fl-uġigħ u d-deżolazzjoni tal-priġunerija. Kien avveniment simboliku adattat li l-Papa San Ponzjanu qasam miegħu fil-martirju.

Jista’ jiġrilna li minħabba entużjażmu żejjed (jew injoranza!) nagħmlu lilna nfusna nsara iktar mill-istess Papa, jew qaddisin iktar mill-Knisja stess. Naħsbu li kulħadd hu żbaljat u aħna biss għandna raġun (meta fir-realtà jkun il-kuntrarju). Hekk ġralu San Ippolitu. Jekk diżgrazzjatament jiġrilna xi ħaġa simili, jalla jkollna wkoll il-grazzja li kellu l-Qaddis, li nammettu l-iżball tagħna u nirrikonċiljaw bl-umiltà kollha.

Kemm hi meħtieġa din l-imbierka UMILTA’! Mingħajrha m’hemmx salvazzjoni għax biex wieħed jammetti li żbaljat jew midneb, dejjem jeħtieġlu jitgħannaq mal-umiltà! Imma din l-umiltà għadha moda fi żminijietna llum fejn id-dinja tipproponilna l-importanza ta’ x’naħseb u x’irrid ‘jien,’ anki jekk f’dan kollu tidher l-arroganza aktar milli l-umilta’ li n-nisrani tant jeħtieġ? Il-bniedem kemm għadu jfittex il-Verità b’umiltà?

Il-Papa Franġisku qal dan li ġej dwar l-umiltà nhar it-It-Tnejn, 8 ta’ April 2013:

“L-umiltà hija r-regola tad-deheb: għan-nisrani li tagħmel progress ifisser li titbaxxa. U huwa propju fuq it-triq tal-umiltà, magħżula minn Alla stess, li jgħaddu l-imħabba u l-karità. L-istorja kollha tal-fidi, hija magħmula minn umiltà u tkellem lilna lkoll dwar l-umiltà. Huwa hekk ukoll minħabba l-fatt storiku tat-twelid ta’ Ġesù. Jidher li Alla ried li kull ġrajja ssir bil-moħbi, li ma ssirx pubblika, li tkun bħallikieku miksija bid-dell tal-Ispirtu Santu. Hekk hu għaliex – żied – kollox isir fit-triq tal-umiltà. Alla, umli, jitbaxxa: jiġi għandna u jitbaxxa. U jkompli jitbaxxa sas-salib.

Fil-waqt tal-annunzjazzjoni wkoll Marija titbaxxa: ma tifhimx sewwa, imma hija libera: tifhem biss l-essenzjali. U tgħid ‘iva.’ Hija umli: ‘Issir ir-rieda ta’ Alla.’ Titlaq ruħha għar-rieda ta’ Alla. U Ġużeppi, l-għarus tagħha – ukoll hu jitbaxxa u jġorr fuqu nnifsu din ir-responsabiltà hekk kbira. Ġużeppi, jgħid ukoll ‘iva’ lill-anġlu meta, waqt li kien rieqed, qallu dik il-verità.

Propju l-istil ta’ Marija u ta’ Ġużeppi juri li l-imħabba kollha ta’ Alla, biex jasal għalina, jaqbad it-triq tal-umiltà. Alla umli li ried jimxi mal-poplu tiegħu. Nirreferi għall-ktieb tad-Dewteronomju meta Alla qal: ‘Jien ħriġtkom fid-deżert bħal ma missier joħroġ lil ibnu.’ Alla, umli u tant tajjeb. L’Alla paċenzjuż. Dan huwa differenti mill-atteġġjament tal-idoli; l-idoli huma qawwija, jinstemgħu: ‘hawn nikkmanda jien!’

Alla tagħna – għaliex huwa veru, għaliex mhux Alla taparsi, mhux Alla tal-injam, magħmul mill-bnedmin, huwa veru – jippreferixxi imur hekk, għal għonq it-triq tal-umiltà. Din l-imħabba kollha fuq din it-triq tal-umiltà. Li tkun umli ma jfissirx li tmur hekk fit-triq, b’għajnejk baxxi: le, le. L-umiltà hija dik ta’ Alla li jgħallimna, dik ta’ Marija, dik ta’ Ġużeppi. U l-umiltà hija dik ta’ Ġesù, li jispiċċa fuq is-salib. U din hija r-regola tad-deheb għan-nisrani: timxi ‘l quddiem, tavvanza u titbaxxa. Ma tistax tmur fi triq oħra. Jekk jien ma nitbaxxiex, jekk int ma titbaxxiex, m’intix nisrani. ‘Imma għaliex għandi nitbaxxa?’ Biex tħalli li l-karità kollha ta’ Alla tiġi f’din it-triq, hija l-unika li huwa għażel – ma għażilx triq oħra – li tispiċċa fuq is-salib. U mbagħad fit-trijonf tar-Resurrezzjoni. 

It-trijonf tan-nisrani jieħu din it-triq tat-tbaxxija. Inħarsu lejn Ġesù li jibda jitbaxxa f’dan il-misteru hekk sabiħ. Inħarsu lejn Marija, inħarsu lejn Ġużeppi. U nitolbu l-grazzja tal-umiltà. Imma din l-umiltà li hija t-triq li minnha bla ebda dubju tgħaddi l-karità. Meta Pawlu jgħidilna: ‘aħsbu li l-oħrajn huma aħjar minnkom, kultant huwa diffiċli li taħsbu.’ Imma Pawlu jaħseb dwar dan il-misteru, dwar din it-triq, għaliex hu fl-iktar qiegħ ta’ qalbu jaf li l-imħabba biss tgħaddi minn din it-triq tal-umiltà. Infatti jekk m’hemmx umiltà, l-imħabba tibqa’ imblukkata. Ma tkunx tista’ tkompli timxi. Nitolbu, mela, il-grazzja tal-umiltà lill-Madonna, lil San Ġużepp u lil Ġesù.”

• U int tammetti żball bħal ma għamel San Ippolitu?
• Tuża s-Sagrament tal-Qrar biex dan inaddfek u jsaħħek ħalli tipprova ma terġax taqa’ f’xi żball?
• Kemm tiskuża ruħek u titlob maħfra fejn ikun hemm bżonn?

Talba: Is-sabar għażiż tal-qaddisin tiegħek, Mulej jagħtina l-għajnuna biex nikbru fi mħabbtek u biex nitwettqu dejjem iżjed fil-fidi mqaddsa. Bi Kristu Sidna. Ammen. (Talba mil-Liturġija tas-Sigħat)

Liturġija tas-Sigħat: Agħfas fuq PDF jew WORD biex tniżżel id-dokument.

English Version: https://www.catholicnewsagency.com/saint/st-pontian-and-st-hippolytus-559

Alternative Reading: https://mycatholic.life/saints/saints-of-the-liturgical-year/august-13-saints-pontian-pope-and-hippolytus-priest-martyrs/

Wikipedia about Pope Saint Pontian: https://en.wikipedia.org/wiki/Pope_Pontian

Wikipedia about Saint Hippolytus: https://en.wikipedia.org/wiki/Hippolytus_of_Rome

Nota: It-Tagħrif dwar dawn il-qaddisin tal-lum huwa meħud mill-ktieb “Qaddisin fil-Liturġija tal-Knisja Universali”, miktub minn Dun Anton Sammut.

1 ta’ Awwissu: San Alfons Marija De Liguori

Verżjoni Vidjo: San Alfons Marija De Liguori

“Il-Mulej jaqtagħalhom xewqithom lil dawk li jibżgħu minnu, jisma’ l-għajta tagħhom, u jsalvahom. Iħares il-Mulej lil ħbiebu kollha. Kull min hu mwieled minn Alla ma jagħmilx dnub, għax iż-żerriegħa ta’ Alla tibqa’ fih.” – Responsorju mil-Liturġija tas-Sigħat tal-Festa ta’ San Alfons Marija De Liguori (Salm 144(145):19-20; 1 Ġwanni 3:9).

SAN ALFONS MARIJA DE LIGUORI
Isqof u Duttur tal-Knisja
1696 – 1787

Tagħrif: San Alfons twieled f’Marianella, qrib Napli, l-Italja, fil-21 ta’ Settembru, 1696. Kien student intelliġenti ħafna, tant li fl-1713, fl-età ta’ 16-il sena kien ġa kiseb id-dottorat fil-liġi ċivili u fil-liġi kanonika, b’dispensa ta’ erba’ snin qabel iż-żmien, mill-Università ta’ Napli.

Sentejn wara beda jipprattika ta’ avukat, iżda wara tmien snin meta kien ġa akkwista fama kbira, u kellu quddiemu futur brillanti, tilef kawża importanti ħafna. Din kienet daqqa ta’ ħarta kbira għalih, u għallmitu x’kienet taf tagħti d-dinja. Hu stess qal: “Ja dinja, issa għaraftek. U intom ja qrati, qatt mhu ser tarawni aktar hawn ġew.”

Wara xi xahar iddeċieda li jħalli l-professjoni tiegħu u jidħol patri. Fil-fatt ma damx ma beda jistudja t-teoloġija mal-patrijiet Lazzaristi. Dan ġara fl-1723. Fl-1726 ordna saċerdot, u ntefa’ b’ruħu u b’ġismu jipprietka u jqarar.

Fl-1731, hu mar Scala, u bil-għajnuna tal-Isqof tal-post u ta’ saċerdot ieħor waqqaf l-Ordni tas-Sorijiet Redentoristi. Sena wara, fi Scala wkoll, waqqaf il-Patrijiet Redentoristi, bil-għan prinċipali li jiddedikaw ruħhom għall-prietki, jagħtu l-irtiri, jagħmlu l-missjonijiet u attivitajiet spiritwali oħra. Fl-1743, San Alfons kien elett Superjur Ġenerali, u fl-1749 il-Papa Benedittu XIV għaraf uffiċjalment l-Ordni.

Fl-1762, meta San Alfons kellu 65 sena, il-Papa Klement XIII ħatru Isqof ta’ Santa Agata dei Goti. Tlettax-il sena wara rriżenja minħabba saħħtu, ħalla d-djoċesi u mar jgħix f’Noċera f’wieħed mill-kunventi ta’ l-Ordni tiegħu.

Sfortunatament, ir-Redentoristi kellhom ħafna nkwiet intern. Fl-1780, qarrqu bih, u ffirma dokument li qasam l-Ordni tiegħu f’żewġ gruppi. Meta sama’ x’kien għamel iddispjaċih ħafna. Iżda erba’ snin biss wara mewtu, iż-żewġ gruppi reġgħu ngħaqdu.

San Alfons miet f’Noċera, fl-1 ta’ Awwissu 1787, ta’ 91 sena. L-iktar kotba magħrufin tiegħu huma “It-Teoloġija Morali,” “Il-Glorji ta’ Marija,” u “Il-Visti lil Ġesù Sagramentat.” Fl-1839, il-Papa Girgor XVI ikkanonizzah, u l-Papa Piju IX iddikjarah Duttur tal-Knisja fl-1871.

Aktar dettali
San Alfons kien iben ta’ kaptan tax-xwieni rjali. Meta kien qed jagħti rtir f’kunvent tas-sorijiet fi Scala, iltaqa’ ma’ Swor Marija Celeste u għarrfitu b’viżjoni li kellha dwar twaqqif ta’ ordni reliġjuża ġdida – u li kienet taqbel ma’ viżjoni oħra li l-Isqof Falcoia kellu aktar qabel f’Ruma. Il-qaddis għaraf li l-viżjoni kienet ġenwina. Alfons għalhekk, sena wara (fl-1731), organizza l-kunvent tas-sorijiet skont ir-regola li Swor Celeste kellha fil-viżjoni, u twaqqfet il-kongregazzjoni tas-sorijiet tas-Santissimu Redentur.

Hu mar joqgħod fi Scala fejn hemm ta bidu għat-twaqqif tal-fergħa tal-irġiel tal-Kongregazzjoni tas-Santissimu Redentur, imsejħin Redentoristi. Dawn huma ddedikati biex jipprietkaw missjonijiet speċjalment fi nħawi traskurati. L-ordni tar-Redentoristi kibret u fl-1743, il-Kunsill Ġenerali għażel lil Alfons bħala superjur.

Matul il-biċċa l-kbira tal-91 sena ta’ ħajtu, San Alfons kellu vot li ma jaħlix mument żmien. Barra li pprietka kemm felaħ missjonijiet fil-kampanja u fl-irħula, iddedika ruħu għall-kitba. Irrifjuta li jsir Isqof ta’ Palermo, imma fl-1762 kien imġiegħel jaċċetta li jsir Isqof ta’ Sant’Agata dei Goti ħdejn Napli.

Huwa inawgura programm maħsub biex jirriforma l-kleru, il-monasteri, u d-djoċesi kollha kemm huma, u ħabrek biex itaffi l-kundizzjonijiet tal-fqar u tal-injoranza.

Marid u batut bir-rewmatiżmu, li ħallieh ipparalizzat sakemm miet, huwa rriżenja minn isqof fl-1775 (wara li kien ilu 13-il sena) u rtira f’Noċera. Fl-aħħar snin ta’ ħajtu, meta naqaslu ħafna d-dawl ta’ għajnejh, sofra ħafna minħabba l-ordni tiegħu. Fl-aħħar ftit snin ta’ ħajtu sofra wkoll minn dipressjoni kbira spiritwali u għadda minn dak li hu msejjaħ il-lejl mudlam tar-ruħ. Imma mbagħad dan l-istat inbidel fi żmien ta’ paċi u dawl mis-sema, u esperjenza viżjonjiet, estasijiet u anki pprofetizza ġrajjiet li seħħew wara.

Ħsieb: Qari mill-Opri tal-Isqof San Alfons Marija de’ Liguori bit-titlu ‘L-imħabba ta’ Kristu’:

“Il-qdusija u l-perfezzjoni spiritwali tinsab kollha fl-imħabba lejn Ġesù Kristu, Alla tagħna, li hu l-aqwa ġid u l-Feddej tagħna. L-imħabba hi dik li tgħaqqad flimkien u tħares il-virtujiet kollha li jagħmlu lill-bniedem perfett.

Forsi Alla ma jistħoqqlux l-imħabba kollha tagħna? Hu ħabbna sa minn dejjem. Huwa jgħidilna: ‘Ġib quddiem għajnejk, ja bniedem, li jien ħabbejtek l-ewwel. Kont għadek ma rajtx id-dawl, id-dinja kienet għadha ma saritx, imma jien kont ġa ħabbejtek. Ili nħobbok minn kemm ili neżisti.’

Alla jaf li l-bniedem jinġibed lejn min jagħmillu l-ġid, u għalhekk ried jagħtih id-doni tiegħu biex iħajru jintrabat miegħu bl-imħabba: “Irrid naqbad lill-bnedmin għal imħabbti bl-istess xbiek li huma stess iħallu ‘l min jaqbadhom: bix-xbiek tal-imħabba.”

Kien għalhekk li hu ta dawk id-doni kollha lill-bniedem. Tah ir-ruħ, u żejjinhielu bil-memorja u d-dehen u r-rieda biex ikun jixbah lilu; tah il-ġisem mogħni bis-sensi; u ħalaq għalih is-smewwiet u l-art bit-tiżjin kollu tagħhom. Dan kollu għamlu għall-imħabba tal-bniedem, biex il-ħlejjaq kollha jaqdu lill-bniedem, u l-bniedem iħobb lil Alla biex iroddlu ħajr għal dan il-ġid kollu.

U mhux biss ried jagħtina dawn il-ħlejjaq sbieħ, imma, biex nagħtuh imħabbitna, wasal ukoll li jagħtina lilu nnifsu kollu kemm hu. Huwa tana lil Ibnu l-waħdieni: sa hawn wasal il-Missier etern! Huwa rana lkoll mejtin minħabba dnubietna, rana nieqsa mill-grazzja tiegħu; x’għamel? L-imħabba bla tarf li għandu għalina ġagħlitu jibgħtilna lil Ibnu l-għażiż, biex iħallas għalina u jroddilna l-ħajja li tlifna bid-dnub.

Biex jeħles lilna, anqas lil Ibnu stess ma ħelisha, imma tah għalina, u flimkien miegħu tana kull ġid, jiġifieri, il-grazzja, l-imħabba u l-ġenna, ġid li żgur huwa inqas minn Ibnu: Hu, li anqas lil Ibnu stess ma ħelisha, imma tah għalina lkoll, kif ma jagħtiniex ukoll kollox miegħu?”

“Din hi l-paċi li tibqa’ għal dejjem, li fl-esperjenza tal-qaddisin, tegħleb kull għerf. Tgħaddi kull pjaċir li jegħleb kull sodisfazzjon mis-sensi, minn laqgħat soċjali, xalati u pjaċiri oħra tad-dinja; huma kemm huma fiergħa u qarrieqa, isaħħru s-sensi għal dak il-mument, imma ma jagħtux il-ferħ dejjiemi; minflok iweġġgħu lill-bniedem fil-qiegħ ta’ ruħu fejn tassew jinsab il-veru paċi.” ~ San Alfons Marija de Liguori

Meta San Alfons induna li kien ittradut, beka bil-kbir. Ipprova bil-kwiet u bl-ordni jirranġa l-iżball għalkemm ma rnexxilux, iżda qatt ma tilef il-paċi ta’ qalbu. Ġesù wkoll kien ittradut b’bewsa!

• Jekk qatt xi ħadd jidħak bik (jingannak, jittradik, iqarraq bik, issirlek xi inġustizzja) x’ser tagħmel malli tintebaħ b’dak li jkun ġralek?
• Ser tnissel fik mibegħda, ser tpatti u tivvendika ruħek?

Talba: O Alla, int dejjem ixxettel fil-Knisja tiegħek eżempji ġodda tal-virtù; agħtina li, fil-ħidma għall-erwieħ, ikollna l-ħerqa tal-Isqof San Alfons Marija de’ Liguori, biex miegħu nissieħbu fil-premju tas-sema. Bi Kristu Sidna. Ammen. (Talba mil-Liturġija tas-Sigħat)

Liturġija tas-Sigħat: Agħfas fuq PDF jew WORD biex tniżżel id-dokument.

English Version: https://www.franciscanmedia.org/saint-of-the-day/saint-alphonsus-liguori/

Alternative Reading: https://www.catholicnewsagency.com/saint/st-alphonsus-liguori-550

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Alphonsus_Liguori

Nota: It-Tagħrif dwar dan il-qaddis tal-lum huwa meħud mill-ktieb “Qaddisin fil-Liturġija tal-Knisja Universali”, miktub minn Dun Anton Sammut u mill-fuljett Signum Fidei.

29 ta’ Lulju: Santa Marta, Santa Marija (ta’ Betanja) u San Lazzru

Verżjoni Vidjo: Santa Marta, Santa Marija (ta’ Betanja) u San Lazzru.

“Wara li Ġesù qajjem lil Lazzru mill-imwiet, għamlulu ikla f’Betanja, u Marta bdiet isservi. Marija ħadet libbra żejt tan-nard safi, jiswa ħafna u dilket bih riġlejn Ġesù.” – Responsorju mil-Liturġija tas-Sigħat tal-Festa ta’ Santa Marta.

SANTA MARTA, SANTA MASRIJA (ta’ Betanja) U SAN LAZZRU.
L-ewwel Seklu

Tagħrif: Santa Marta, oħtha Marija u ħuha Lazzru, kienu jgħixu f’Betanja, raħal xi 3 km ’l bogħod minn Ġerusalemm. Jidher li kienu ħbieb ħafna ma’ Ġesù, u kienu spiss jilqgħuh f’darhom. San Ġwann fil-Vanġelu tiegħu jgħidilna b’mod partikolari li Ġesù kien iħobbhom. (Ġwanni 11:5)

Marta aktarx li kienet il-kbira fost l-aħwa, isimha, bl-Aramajk ifisser il-“Padruna tad-dar.”

Darba waħda, meta Ġesù kien għandhom, hi kienet imħabbta ħafna tnewwel u taqdi, waqt li Marija kienet bilqiegħda f’riġlejn Ġesù tisma’ kliemu. Ħin minnhom talbet lil Ġesù jgħid lil Marija biex tmur tgħinha. Ġesù weġibha b’dik is-sentenza stupenda: ” Marta! Marta! Inti taħseb u tinkwieta fuq ħafna ħwejjeġ; imma waħda hi meħtieġa. U Marija għażlet l-aħjar sehem, li ma jitteħdilhiex.” (Luqa 10:41)

Fil-Vanġelu nerġgħu niltaqgħu ma’ Marta fl-okkażjoni tal-qawmien mill-mewt ta’ Lazzru. Marta semgħet li Ġesù kien ġej għandhom, u marret tiġri tilqgħu meta kien għadu ftit ’il bogħod mid-dar. Qaltlu: “Mulej, li kieku kont hawn, ħija ma kienx imut. Imma wkoll issa, naf li kull ma titlob lil Alla, Alla jagħtihulek.” Qalilha Ġesù: ”Jiena hu l-qawmien u l-ħajja; u kull min hu ħaj u jemmen fija, ma jmut qatt. Temmen dan?” ”Iva, Mulej,” qaltlu hi, “Jien nemmen li int il-Messija, Bin Alla, li ġie fid-dinja.”

Marta marret tiġri d-dar tgħid lil oħtha li kien ġej għandhom Ġesù u li kien staqsa għaliha. Marija ħalliet kollox u marret tiġri tiltaqa’ ma’ Ġesù li kien għadu barra mir-raħal, fejn kienet iltaqgħet miegħu Marta.

Ġesù wasal għandhom meta Lazzru kien ġa ilu erbat ijiem midfun. Fl-aħħar Ġesù resaq lejn il-qabar fejn kien midfun Lazzru u ordna jneħħu l-ġebla li kienet tagħlaq id-daħla tal-qabar. Marta ħasbet li Ġesù ried jara lil ħabibu għall-aħħar darba u qaltlu: “Imma, Mulej, ilu ġa erbat ijiem mejjet.” Ġesù weġibha: “Mela ma għedtlekx jien, li jekk temmen, tara l-glorja ta’ Alla?” Hawnhekk id-dmugħ tan-niket ta’ dawk preżenti nbidel fi dmugħ ta’ ferħ għax għall-kelma ta’ Ġesù, Lazzru qam mill-mewt. (Ġwanni 11: 1-44)

San Ġwann jerġa’ jsemmi lil Marta waqt ikla li hi u ħutha għamlu lil Ġesù. Hemm ukoll insibu Marta sservi.

Wara din il-ġrajja ma niltaqgħu qatt iktar magħha. Santa Marta hi l-Patruna tan-nisa tad-dar, tal-lukandiera u tal-koki.

Aktar dettali
Meta Ġesù kien fil-Ġudija, spiss kien imur darhom. San Luqa (38:42) jippreżentahielna l-ewwel darba titħabat biex taqdi ’l Ġesù waqt li Marija kienet bilqiegħda f’riġlejn Ġesù tisma’ kliemu. Bdiet tgemgem ma’ Ġesù fuq oħtha għaliex ħallietha weħedha titħabat u talbitu biex jgħidilha ħalli tgħinha. Iżda Ġesù fissrilha li l-istess imħabba lejh li kienet iġġagħalha tħabrek biex taqdih, kienet iżżomm lil Marija msaħħra f’riġlejh.

Tennielha isimha darbtejn biex iwissiha bil-ħlewwa li waqt li kienet taqdih, ma kellhiex tgemgem u titlef il-paċenzja; u fl-istess ħin għarrafha li l-ħajja kontemplattiva ma hi xejn anqas għal qalbu mill-ħajja attiva. Anzi, l-aqwa unur li r-ruħ tista’ tagħmillu hi, li tħalli kollox biex tisma’ kliemu, bħalma għamlet Marija li għażlet l-aħjar parti, u dik li tibqa’ anki fis-sema – il-kontemplazzjoni u l-għaqda m’Alla.

Leġġenda tgħid li Marta, flimkien ma’ Marija u ma’ Lazzru, marret Marsilja fejn għexet ġo speċi ta’ għar ma’ nisa oħra u fejn mietet għanja bil-mertu u bil-grazzja.

Ħsieb: Qari mid-Diskorsi tal-isqof Santu Wistin bit-titlu ‘Hienja għax laqgħu ‘l Kristu għandhom’:

“Sidna Ġesù Kristu jwissina li, fost il-ħafna taħbit ta’ din id-dinja, aħna mexjin lejn xi mkien. Mexjin għax għadna ‘l bogħod biex nidħlu f’postna; għadna fit-triq, ma wasalniex id-dar; għadna bix-xewqa tagħha, ma bdejniex ingawduha. Imma mexjin, mexjin bla ma nitgħażżnu jew nieqfu, biex xi darba jirnexxielna naslu.

Marta u Marija kienu żewġt aħwa mhux biss fil-ġisem iżda wkoll fis-sentimenti reliġjużi tagħhom. It-tnejn ingħaqdu mal-Mulej, it-tnejn b’qalb waħda qdew lill-Mulej meta kien fid-dinja. Marta laqgħetu għandha, kif wieħed jilqa’ l-għorba; iktar minn hekk, laqgħetu kif il-qaddejja tilqa’ lil Sidha, il-marida lis-Salvatur li jfejjaqha, il-ħlejqa lill-Ħallieq. Hi, li kienet teħtieġ l-għajxien tal-Ispirtu, laqgħet lil dak li kien jeħtieġ l-għajxien bħala bniedem. Għax il-Mulej għoġbu jidher taħt sura ta’ qaddej, u f’din is-sura ta’ qaddej ried ikun moqdi bl-ikel mill-qaddejja tiegħu, għax hekk għoġbu, mhux għax kien minnu nnifsu qaddej. Deher bħala wieħed li jenħtieġ l-għajxien, u din ukoll kienet umiljazzjoni tiegħu. Deher bħala bniedem f’ġisem li jagħmel bih il-ġuħ u jieħdu l-għatx.

Marta mela laqgħet bil-qalb lil Sidha bħala qarib, lil dak li ġie f’daru, u niesu ma laqgħuhx; imma lil dawk li laqgħuh tahom is-setgħa li jsiru wlied Alla; hu ta’ l-adozzjoni lill-qaddejja u għamilhom ħutu, ta’ l-fidwa lill-ilsiera u għamilhom werrieta flimkien miegħu.

Qisu li ħadd minnkom ma jgħid: ‘Henjin dawk li stħaqqilhom jilqgħu lil Kristu għandhom!”’Issewwidx qalbek u tgemgimx jekk twelidt fi żmien meta ma tistax tara lill-Mulej fil-ġisem: għax hu ma ċaħħdekx minn dan il-ġieħ. Qallek: ‘Kemm għamiltu ma’ wieħed mill-iżgħar fost dawn ħuti, għamiltuh miegħi.’

Mill-bqija, Marta, ħallini ngħidlek: imbierka int li tajt servizz hekk tajjeb; bħala ħlas tat-taħbit tiegħek m’intix tfittex ħlief il-mistrieħ. Għalissa qiegħda tieħu rasek u tinkwieta fuq ħafna ħwejjeġ, u hawnhekk trid taħseb għall-ikel ta’ min hu bniedem, ukoll jekk qaddis. Taħseb int li, meta tasal f’dik id-dar, se ssib iżjed għorba li tilqagħhom għandek bil-qalb? Li se ssib iżjed min hu bil-ġuħ biex titimgħu, min hu bil-għatx biex tisqih, min hu marid biex iżżuru, min hu mitlewwem biex tagħmlu paċi, min hu mejjet biex tidfnu?

Le, hemmhekk m’int se ssib xejn minn dan. Mela x’se ssib? Issib dak li għażlet Marija; insibu min jgħajjex lilna, mhux ngħajxu lill-oħrajn. Jiġifieri, dak li Marija għażlet hawnhekk, hemm insibuh fil-milja sħiħa tiegħu; ma niġbrux il-frak, kif għamlet Marija hi u tisma’ l-kelma tal-Mulej, imma nsibu mejda għanja. Tridu tafu xi nsibu hemmhekk? Il-Mulej stess qal għall-qaddejja tiegħu: ‘Tassew, ngħidilkom, li jqegħedhom fuq il-mejda, u jgħaddi quddiemhom iservihom.”‘

Marta qalet lil oħtha: “L-Imgħallem hawn, u qiegħed isejjaħlek.” Ġesù qed isejjaħ lil kull wieħed u waħda minna – lilek ukoll li qed taqra dan bħalissa!

• Min ma jagħtix kas u jibqa’ indifferenti,
• u min jeħodha kontrih u joffendih, u
• min jilqgħu u jsir iħobbu bis-serjetà, u jobdi Kelmtu.

Inti f’liema kategorija taqa’?

Talba: O Alla ta’ dejjem li tista’ kollox, Ibnek Ġesù għoġbu li Santa Marta, Santa Marija u San Lazzru jilqgħuh għandhom bil-qalb; bit-talb tagħhom, agħtina li naqdu bil-fedeltà lil ħutna kollha fi Kristu, biex inti tilqagħna għandek fis-sema. Bi Kristu Sidna. Ammen. (Talba mil-Liturġija tas-Sigħat)

Liturġija tas-Sigħat: Agħfas fuq PDF jew WORD biex tniżżel id-dokument.

English Version: https://www.catholicnewsagency.com/saint/st-martha-528

Alternative Reading: https://www.franciscanmedia.org/saint-of-the-day/saints-martha-mary-and-lazarus

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Martha

Nota: It-Tagħrif dwar din il-qaddisa tal-lum huwa meħud mill-ktieb “Qaddisin fil-Liturġija tal-Knisja Universali”, miktub minn Dun Anton Sammut u mill-fuljett Signum Fidei.

27 ta’ Lulju: San Titu Brandsma

Verżjoni Vidjo: San Titu Brandsma

“Tkun magħmula r-rieda tiegħek Mulej u mhux tiegħi.” – San Titu Brandsma qal dan meta kien qed jiġi ttorturat, ftit qabel ma qatluh.

SAN TITU BRANDSMA
Presbiteru u Martri
1881 – 1942

Tagħrif: Ċempila kbira tal-qanpiena tal-bieb ħasdet il-kunvent kollu tal-Karmelitani ta’ Nejmegen fl-Olanda. Malli fetħu l-bieb, daħlu żewġ pulizija tal-Gestapo. “Irriduh,” qalu “lill-Professur Patri Titu Brandsma.” “Hawn jien,” weġibhom Patri Titu, li kien għadu kif jasal minn vjaġġ mal-Olanda kollha, li kien għamel bl-ordni tal-Arċisqof ta’ Utrecht. “Trid tiġį magħna minnufih,” reġgħu qalulu, “Imma qabel irridu nagħmlu tfittxija sewwa fil-kamra tiegħek.” U kif qalu għamlu.

Fittxew u qallbu ta’ taħt fuq il-kamra, kollha. Imlew bagalja bil-karti u ħadu lil Titu magħhom. Huma u ħerġin mill-kunvent, laħqu nġabru l-patrijiet kollha bid-dmugħ f’għajnejhom. Ħadilhom b’idejhom. Talab għarkupptejh il-barka tal-Pirjol, u bi tbissima fuq fommu qalilhom: “Ftakru fija.” Kienet il-lejla tad-9 ta’ Jannar 1942, il-bidu ta’ tbatijiet ħorox li kellhom iwasslu għall-martirju.

Patri Titu kien twieled fl-1881 f’Ugokloster, il-kbir fost disat aħwa, li ħamsa minnhom saru reliġjużi. Minn ċkunitu kien marradi, irqiq u tant kien qasir li kienu jgħidulu “It-Tikka.” Missieru kellu bżonnu biex igħinu fir-raba’ li kellu, imma malli kellu tnax-il sena Titu ried ikompli jistudja biex isir saċerdot. Fl-iskola kellu suċċessi sbieħ fl-istorja, l-Latin u l-poeżija.

Ta’ sbatax-il sena daħal Karmelitan f’Boxmeer. Saħħtu dejjem kienet ta’ tfixkil għalih, imma qatt ma ried jerġa’ lura mill-ħsieb qaddis tiegħu li jkun ta’ Alla biss. Meta kellu jibqa’ magħluq fil-kamra għal xi żmien minħabba l-marda li kellu, kiteb ktieb ta’ 300 paġna fuq l-opri ta’ Santa Tereża.

Fl-istudju tal-filosofija ħa interess kbir u kien iħobb jaqra u jisma’ fuq il-Karmelitani li f’dak iż-żmien kienu jagħmlu isem fl-Ordni Karmelitan, fosthom il-Professur Malti Patri Anastas Cuschieri. Għalkemm student fdawlu f’idejh it-tmexxija tar-rivista Karmelitana “Batista Mantovanus” li wara ħadet l-isem ta’ “Vanhederlands Carmel.” Sar saċerdot ta’ erbgħa u għoxrin sena u fil-pront intbagħat Ruma, fejn wara ħafna sagrifiċċji ħa d-Dottorat tat-Teoloġija. Malli reġa’ lura l-Olanda, ta ruħu għall-ġurnaliżmu. Għen fit-twaqqif ta’ gazzetta Kattolika u ta’ rivista oħra Karmelitana “Carmelrozen” fl-istess waqt li kien jgħallem l-istudenti Karmelitani.

Patri Titu kellu ħeġġa tal-għaġeb. Fetaħ skola tal-kummerċ, u f’Oldenzaal skola tal-arti. Kiteb ħafna kotba storiċi, filosofiċi, u beda jaqleb għall-Olandiż l-Oprį ta’ Santa Tereża. Kien dejjem iżur il-morda, jilqa’ lil kulħadd, mingħajr qatt ma jitlef it-tbissima minn fommu. Ħadem ferm għall-gazzetta Kattolika “Il-Belt ta’ Oss” u beda t-twaqqif ta’ biblijoteka pubblika li llum iġġib ismu. Kien iħobb ferm il-missjonijiet. Mar il-Brażil u xtaq li jkun missjunarju fl-Indonesja.

Fl-1923, inħatar Professur tal-Filosofija fl-Università Kattolika ta’ Nejmegen, u disa’ snin wara għażluh bħala Rettur tal-istess Università, li mexxieha ferm ‘il quddiem; kollox għall-ġieħ ta’ Alla u ta’ pajjiżu li kien iħobb ferm. Waqqaf fl-istess Università istitut fuq il-mistika Olandiża, u kien jagħmel wiċċu jittallab biex ikollu boroż ta’ studju għall-istudenti fqar. Patri Titu kien devot ferm tal-Madonna. Irnexxielu jiftaħ Kunvent tal-Karmelitani f’Nejmegen, minn fejn wara ġie arrestat. Kiseb u irranġa l-Knisja tal-Karmnu f’Magonza. Ħareġ ktieb fuq il-Mistiċiżmu Karmelitan li jsaħħar lil min jaqrah.

Minn żgħożitu kien iħobb il-faqar u kien jistmerr in-nuqqas ta’ ħaqq. Kiteb bl-aħrax kontra n-Nażismu li kien jaħqar il-Lhud, u kontra, s-Soċjaliżmu Nażista li ma kienx jaf x’inhu ħaqq. Billi fl-Olanda kien hemm ħamsa u għoxrin ġurnal Kattoliku li kienu jilħqu kważi kull familja Kattolika, l-Arċisqof De Jong ħaseb biex ħatar lil Patri Titu bħala l-Konsulent Ekklesjastiku għall-ġurnali kollha Kattoliċi tal-Olanda u bħala ċensur tal-“Gelderenger” ta’ Nejmegen.

Kollox kien miexi sewwa, imma meta n-Nażisti daħlu fl-Olanda, riedu kollox taħt idejhom u kif iridu huma. Ġagħlu lill-gazzetti Kattoliċi jxandru aħbarijiet u dikjarazzjonijiet li l-Arċisqof De Jong u Patri Titu dehrilhom li huma kontra s-sewwa u kontra l-ħaqq. Patri Titu kien igħid: “Il-gazzetta Kattolika hija l-ewwel pulptu, barra mill-knisja.” Għalhekk bil-parir tal-Arċisqof De Jong bagħat ċirkulari lill-gazzetti Kattoliċi kollha biex ma jxandru xejn kontra t-tagħlim tal-Knisja. Patri Titu ġie mwissi mill-pulizija imma għalxejn. Is-sewwa ma jċedi lil ħadd. Ħbiebu ħajruh jistaħba, imma Patri Titu kien jibża’ minn Alla biss. Meta dehrilhom il-pulizija Nażista arrestaw lil Patri Titu, fejn qalulu ċar u tond li l-ħtija tiegħu kienet li ried jobdi lill-Arċisqof u mhux lilhom.

Kien mibgħut l-ewwel fil-ħabs ta’ Skeveningen. Kien f’ċella waħdu jitlob u jikteb fuq il-ħajja ta’ Santa Tereża u għalih kienet ta’ faraġ kbir. Wara xahrejn intbagħat f’ħabs ieħor u fl-aħħar f’Dachau, fejn neħħewlu u ħadulu kulma kellu, kuruna, brevjar u l-ħwejjeġ, u libbsuh ta’ ħabsi bin-numru 30491. Fil-ħabs ma kien jilminta qatt, dejjem ifittex li jfarraġ u jgħin lil kulħadd. F’Dachau fost tant priġunieri oħra, l-aktar qassisin Pollakki, iltaqa’ ma’ Karmelitan, Fra Rafel Tijhuis, li waqaf ħafna ma’ Patri Titu meta dan kien ikun imsawwat bis-saqajn u bil-frosta mill-gwardjani.

Patri Titu kellu ħsiebu dejjem f’Alla. Kien iħobb igħid “Ġesù ftakar li qiegħed waħdi miegħek. Qatt ma kont hekk qrib tiegħek f’ħajti. Ibqa’ dejjem miegħi.” Imma saħħtu ma kinitx tiflaħ għan-nuqqas ta’ ikel, xogħol iebes u swat. Darba f’ġurnata ta’ xita qawwija ġie mixħut b’daqqa ta’ sieq f’għadira tajn. Dam hemm erba’ sigħat, bla ma ħadd seta’ jgħinu. Il-faraġ waħdieni tiegħu kien meta Fra Rafel Tijhuis kien jirnexxielu jġiblu bil-moħbi lil Ġesù Ewkaristija mingħand xi saċerdot Tedesk. L-istess Rafel Tijhuis ma felaħx jara lil Patri Titu jbati bil-mard li kellu. Għamel kuraġġ u mar sab il-Profs. tal-kamp li qallu biex iġiblu lil Patri Titu. Kif Patri Titu daħal fil-klinika, it-tabib bagħat lil Fra Rafel ‘il barra, u kif soltu kienu jagħmlu lill-priġunieri lil Patri Titu tawh l-injezzjoni “tal-grazzja,” jiġifieri tal-mewt.

Miet fis-26 ta’ Lulju, 1942. Lill-infermiera li tagħtu l-injezzjoni bl-aċidu karboliku ta l-kuruna tar-rużarju tiegħu li kien għamel b’xi “imbarazz” li sab fil-ħabs. “Ma nitlobx, ma nafx nitlob,” qaltlu l-infermiera meta ta l-kuruna. “Tibżax biżżejjed jekk tgħid biss fuq kull żibġa, itlob għalina midinbin,” qallha Titu Brandsma”. “Jiena nibqa nitlob għalik.” kompla jgħidilha. Dan ħareġ fix-xhieda l-infermiera tat waqt il-kawża tal-Beatifikazzjoni. L-infermiera tgħid li bis-saħħa ta’ dan hija reġgħet bdiet tipprattika l-fidi Nisranija.

Patri Titu Brandsma kien beatifikat mill-Papa Qaddis Ġwann Pawlu II fit-3 ta’ Novembru, 1985 u l-kanonizzazzjoni tiegħu saret minn Papa Franġisku fil-15 ta’ Mejju 2022. Il-fdalijiet tiegħu flimkien mal-kitbiet tiegħu kienu maħruqa fil-kamp ta’ konċentrament u taru mar-riħ, imma ix-xhieda tiegħu daqshekk b’saħħitha u ħajja tagħmlu l-vera protettur modern tal-ġurnalisti Kattoliċi.

Ħsieb: IT-TRIQ TAS-SALIB – Bi ħsibijiet tal-Qaddis Titu Brandsma O.Carm:

1. Ġesù kkundannat għall-mewt ~ O Ġesù, il-poplu li f’nofsu għaddejt tagħmel il-ġid, ħallas l-imħabba tiegħek bl- ingratitudni u bl-inġustizzja, u għajjat: “Sallbu!” Imma int sofrejt aktar meta Pilatu, bl-iskuża li ried jagħmel ħaqq – bħallikieku hu kien innoċenti jew li ma seta’ jagħmel xejn quddiem dik l-għajta – minkejja li ddikjara li ma sab fik ebda ħtija, ikkundannak għall-mewt l-aktar kiefra u ta’ mistħija: dik tas-salib. Imma inti batejt u bqajt sieket. O Marija, dik l-għajta kiefra tal-poplu u dik is-sentenza inġusta ta’ Pilatu nifdulek qalbek bħal sejf ta’ niket. Imma int ukoll, bħal Ibnek Ġesù, bqajt tbati fis-skiet.

2. Ġesù mġiegħel jerfa’ s-salib ~ O Ġesù, x’kuraġġ hemm moħbi quddiem it-tbatija u fit-tgħanniqa tiegħek mas- Salib, li b’kefrija qegħdulek fuq spallejk biex fuqu jsammruk u joqtluk! Inti għannaqtu għall-imħabba tiegħek lejja, biex hekk tpatti għal dnubieti u ttaffi t-tbatijiet tiegħi. O Marija, x’għafsa ta’ qalb ħassejt, meta s-salib tqil u tal-biża’ tqiegħed fuq spallejn Ibnek.

3. Ġesù jaqa’ l-ewwel darba taħt is-salib ~ O Ġesù, quddiem id-dgħufija tagħna, u mifnija mid-diżgrazzji li jkidduna, inti ridt tagħtina eżempju ta’ kuraġġ. X’umiljazzjoni kellha tkun għalik, is-Sid tas-sema u l-art, li ma kontx kapaċi ġġorr salibek bi kburija u b’qawwa, imma li taqa’ tul it-triq. O Marija, min jaf xi tbatija ħassejt, meta rajt lil Ibnek hekk umiljat, li jċedi taħt is-salib. Kemm batejt meta rajt li ħadd ma għenu, minflok qajmuh bl-herra u ġagħluh jieħu mill-ġdid fuq spallejh is-salib!

4. Ġesù jiltaqa’ ma’ Ommu Marija Santissima ~ O Ġesù, x’dulur kiefer ieħor ġarrabt meta bla ma ridt, kellek tħalli lill-għażiża Ommok taqsam miegħek it-tbatijiet, li int aċċettajt minħabba fina. Min jaf kemm xtaqt teħlisha minn dawn id-duluri ġodda. Imma dawn kellhom iservu għall-qdusija u l-glorja tagħha: u ridt li jkunu sinjal għal Ġwanni u għalina biex nersqu lejk, l-Imgħallem divin tagħna. O Marija, għalkemm kien diffiċli għalik, imħabbtek ġagħlitek timxi l-istess triq tas-salib li għadda minnha Ibnek, u mħabbtek kaxkret magħha lil Ġwanni wkoll.

5. Xmun minn Ċirene jgħin lil Ġesù jerfa’ s-salib ~ O Ġesù, x’dulur u x’umiljazzjoni, li wieħed barrani kien imġiegħel jgħinek, filwaqt li dawk li jħobbuk, bħalma kien Ġwanni – li żgur, kieku seta’, kien lest li jġorr is-salib tiegħek – ma tħallewx jersqu lejk! Lil min nixbah jien, lil Xmun jew lil Ġwanni? O Marija, kemm tbatija kellek iġġarrab meta s-suldati, bl-għan li jaraw lil Ibnek jasal ħaj sa fuq is-salib, m’aċċettawx l-għajnuna ta’ dixxiplu, iżda ġagħlu jgħinu wieħed barrani.

6. Il-Veronika timsaħ wiċċ Ġesù ~ O Ġesù, x’ġentilezza wrejt tul it-triq tas-salib, meta bħala tifkira ta’ tbatijietek inti stampajt il-Wiċċ divin tiegħek fuq il-velu li bih il-mara twajba naddfet lill-Wiċċ qaddis tiegħek. Jalla din ix-xbieha tibqa’ mnaqqxa f’moħħi, biex dejjem inżomm quddiem għajnejja t-tbatijiet tiegħek bħala eżempju. O Marija, x’teżor kellu jkun għalik dan il-velu mqaddes! B’liema ħniena inti kkontemplajtu, u x’kuraġġ u x’qawwa tatek din it-tifkira tat-tbatijiet ta’ Ibnek.

7. Ġesù jaqa’ għat-tieni darba taħt is-salib ~ O Ġesù, ma kienx biżżejjed għall-għedewwa tiegħek li taħt it-toqol tas-salib inti taqa’ darba biss, sabiex ikunu jistgħu jħarsu lejk bi tmaqdir fin-nuqqas ta’ ħila tiegħek. O Marija, kemm qsim il-qalb għan-nuqqas ta’ għajnuna murija ma’ Ibnek l-għażiż. Żgur li ħarist madwarek, biex tara jekk xi ħadd riedx jieħu fuq spallejh it-toqol kbir tas-salib, u bħaċ-Ċirinew, titolbu jerfa’ l-piż kollu.

8. Ġesù jitkellem ma’ wlied Ġerusalemm ~ O Ġesù, il-kliem li inti għedt lin-nisa li tħassruk tul it-triq tas-salib, tgħidu lili wkoll: “Mhux lili ibku, iżda ibku lilkom infuskom u lil uliedkom, għaliex jekk dan kollu qegħdin jagħmluh liz-zokk aħdar, x’sejjer jiġri miz-zokk niexef?” Qed niftakar ukoll il-kliem l-ieħor: “Mhux min jgħid Mulej, Mulej, jidħol fis-saltna tas-sema, iżda min jagħmel ir-rieda ta’ Missieri, li huwa fis-sema.” Mhux biżżejjed li jien nitħassar it-tbatijiet tiegħek, jeħtieġ ukoll nieħu sehem miegħek, u b’qalb ġeneruża naċċetta minn idejk in-niket u l-provi li inti tibgħatli, u nġorrhom f’għaqda sħiħa miegħek. Inti d-dielja, aħna l-friegħi: jekk ma nibqgħux magħqudin Miegħek, ninxfu u ma nkunu niswew għal xejn. O Marija, inti mhux biss urejt ħniena, imma mxejt ma’ Ibnek it-triq kollha tas-salib: ħu lili wkoll miegħek.

9. Ġesù jaqa’ għat-tielet darba ~ O Ġesù, bit-tliet waqgħat tiegħek taħt is-salib, inti ridt tpatti għat-tliet ċaħdiet tal-appostlu tiegħek, li kien jaħseb li huwa qawwi, u għall-waqgħat imtennija tagħna fid-dnub. Inti wrejtna wkoll li wżajt il-ftit saħħa li kien baqagħlek biex tasal sal-quċċata tal-għolja tal-martirju. Fis-salib, u fit-tbatijiet li tibgħatilna, int tgħallimna nagħmlu ħilitna kollha ħalli naqdu d-dmirijiet li l-ħniena tiegħek fdatilna f’idejna, u biex kull darba li aħna naqtgħu qalbna u nogħtru, inħarsu lejn il-waqgħat tiegħek taħt is-salib u minnhom nieħdu l-qawwa li jkollna bżonn. O Marija, int kont xhieda ta’ kif Ibnek uża sal-aħħar ħiltu kollha; għinna nħarsu lejh meta t-twettiq tad-dmirijiet ta’ ħajjitna jsiru tqal wisq biex inġorruhom.

10. Ġesù mneżża’ minn ħwejġu ~ O Ġesù, kif irnexxielek tixrob il-kalċi tat-tbatija sal-qiegħ, b’rieda sħiħa li tkun mislub mal-għuda iebsa tas-Salib, imneżża’ minn kollox! Għażilt il-kalċi tal- morr u warrabt ix-xarba li riedu jagħtuk biex itaffulek it-tbatijiet. O Marija, żgur li qalbek kienet mimlija b’qawwa speċjali fit-tbatija tiegħek ma’ Ibnek, filwaqt li rajtu mneżża’ minn ħwejġu kollha, jirrifjuta x-xorb li bih seta’ jnaqqas is-sensibilità tiegħu għall-uġigħ. Kemm kien qawwi għalik dan l-eżempju biex quddiem din il-kefrija kollha inti tibqa’ magħquda miegħu.

11. Ġesù msammar mas-salib ~ O Ġesù, kellha tkun ħaġa tassew tal-biża’ għalik li tkun mislub mal-għuda tas-salib bl-imsiemer hekk ħorox, biex imdendel minn dawn il-feriti, tmut bil-mod il-mod. O Marija, is-sejf tad-dulur imħabbar minn Xmun nifidlek qalbek, l-aktar meta smajt id-daqqiet kiefra tal-martell, li bihom il-qattiela nifdu l-idejn u r-riġlejn tal-Iben divin tiegħek u waħħluh mas-salib.

12. Ġesù jmut fuq is-salib ~ O Ġesù, għalina huwa misteru li ma nistgħux nifhmuh, kif inti, fi tmiem il-ħidma tiegħek, ridt tmut għalina u tidħol fis-saltna tal-mewt bħallikieku l-missjoni kollha tiegħek kienet falliment, bħallikieku ħajtek kollha kienet bla fejda, hekk li fid-deher kienet rebħa għall-għedewwa tiegħek. O Marija, min jaf x’ħassejt meta rajt it-tmiem tal-missjoni ta’ Ibnek, li tarah imut quddiem għajnejk bl-aktar mewta kiefra u ta’ mistħija, ukoll jekk il-fidi tiegħek kienet tgħidlek il-kuntrarju: li Huwa kellu jirbħilna l-ħajja mill-ġdid proprju permezz ta’ din it-triq.

13. Ġesù mniżżel minn fuq is-salib ~ O Ġesù, x’eżempju tajt lil Ommok wara mewtek, meta ħallejt il-ġisem mejjet tiegħek jitqiegħed fi ħdanha. Dan kellu jżidilha d-dulur tagħha u wkoll jagħmilha ħaġa waħda mad-dulur u t-tbatijiet tiegħek, imma fl-istess ħin Inti mlejtha bil-qawwa tiegħek biex imbagħad tkun tista’ tagħmilha ‘Sultana tal-Martri.’ O Marija, Omm tad-duluri, meta l-Knisja tikkontemplak bil-ġisem ta’ Ġesù fi ħdanek, tpoġġi fuq fommok dawn il-kelmiet: “O intom, li għaddejjin minn hawn, araw jekk hemmx dulur bħal tiegħi!” Għallimni nikkontempla miegħek il-Ġisem ta’ Ibnek divin, biex magħkom inġorr it-tbatijiet tiegħi.

14. Ġesù mqiegħed fil-qabar * ~ Ġesù, kull meta nħares lejk inħoss li tħobbni, li tqisni l-egħżeż fost il-ħbieb, u nħoss li nħobbok bħala l-akbar ġid li għandi. Jien naf, Mulej, li mħabbtek titlob kuraġġ u tbatija, iżda t-tbatija hi t-triq waħdanija li twassal fid-dija tal-glorja tiegħek. Mulej, jekk f’qalbi niket jiżdied ma’ niket inqisu rigal sabiħ tiegħek, għaliex jagħmilni nixbhek u jgħaqqadni miegħek. Ħallini waħdi f’din iċ-ċella kiesħa; m’għandi bżonn ħadd ħliefek, ma nibżax noqgħod waħdi għaliex, Int, ħdejja. Ibqa’ hawn, Ġesù, tħallinix waħdi; kull fejn tgħix Int, Mulej, kollox ħafif … kollox sabiħ!

* San Titu Brandsma kien maqtul qabel temm jikteb din il-Via Sagra. Minflok ħsieb bħal fl-istazzjonijiet l-oħrajn, għandna t-talba “Quddiem xbieha ta’ Ġesù fiċ-ċella tiegħi” li huwa stess kiteb fil-ħabs ta’ Scheveningen nhar it- 12 ta’ Frar, 1942.

Talba: O Alla ħanin li tista’ kollox, int li fdejtna bil-passjoni mqaddsa ta’ Ibnek Ġesù Kristu, għoġbok li tgħaqqad mas-sofferenzi tiegħu, is-sofferenzi ta’ San Titu Brandsma; żomm sħiħa fina l-opra tal-ħniena tiegħek biex ngħixu dejjem fidili lejk u aħna wkoll ngħaqqdu s-sofferenzi tagħna ma ta’ Ibnek lill-Għażiż għas-salvazzjoni tal-erwieħ. Bi Kristu Sidna. Ammen.

English Version: https://www.catholicnewsagency.com/news/250601/who-was-titus-brandsma-the-wwii-catholic-martyr-who-will-be-canonized-in-may

Alternative Reading: https://www.ewtn.com/catholicism/library/titus-brandsma-5906

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Titus_Brandsma

Nota: It-Tagħrif dwar dan il-qaddis tal-lum huwa meħud mis-sit: fleurdelysmalta.parish

22 ta’ Lulju: Santa Marija Maddalena

Verżjoni Vidjo: Santa Marija Maddalena

“Marija ta’ Magdala telqet minn ħdejn il-qabar tal-Mulej u marret għand id-dixxipli tagħtihom l-aħbar: ‘Rajt il-Mulej.’ Hienja din il-mara li stħaqqilha tkun l-ewwel waħda li wasslet l-aħbar tal-qawmien ġdid għall-ħajja. Damet tibki u tfittex lill-maħbub tagħha, sakemm ratu u marret tagħti l-aħbar.” – Responsorju mil-Liturġija tas-Sigħat tal-Festa ta’ Santa Marija Maddalena.

SANTA MARIJA MADDALENA
L-Ewwel Seklu

Tagħrif: L-Evanġelisti jsibu lil Santa Maddalena bħala “Marija ta’ Magdala”, jiġifieri kienet tgħammar fir-raħal ta’ Magdala, bil-Lhudi Migdal, fil-Galilija.

Kull ma nafu dwarha nafuh mill-Vanġelu li jpinġilna l-karattru tagħha b’mod li jolqotna ħafna – mara li tant ħabbet lil Ġesù.

San Mark (16:9) u San Luqa (8:2) jgħidulna li Ġesù keċċa seba’ xjaten minnha. Il-kotra tal-istudjużi jżommu li mhix l-istess mara li kienet midinba fil-belt u nxteħtet f’riġlejn Ġesù biex tidlikhomlu bil-balzmu u tixxuttahomlu b’xagħarha; u lanqas ma kienet dik Marija oħt Lazzru.

Meta Ġesù kien qed imut fuq is-salib, fil-Ġimgħa l-Kbira, hi kienet hemm taħt is-salib, flimkien mal-Madonna u ma’ xi dixxipli, u għenet fid-difna tal-ġisem mejjet ta’ Ġesù.

F’Ħadd il-Għid filgħodu kmieni reġgħet marret ħdejn il-qabar u nħasdet bil-kbir meta sabitu miftuħ u ma ratx il-ġisem ta’ Ġesù ġo fih. Hi bdiet tibki. X’ħin ħarset fil-qabar, rat żewġ anġli libsin l-abjad bilqiegħda, wieħed in-naħa tar-ras u l-ieħor in-naħa tar-riġlejn fejn kien imqiegħed il-ġisem ta’ Ġesù. Qalulha: “Mara, x’int tibki?” Qaltilhom: “Għax ħadu lil Sidi, u ma nafx fejn qegħduh.” Kif qalet hekk, daret lura u rat lil Ġesù wieqaf, iżda m’għarfitux. Ġesù qalilha: “Mara, għaliex qiegħda tibki? Lil min qiegħda tfittex?” Hi ħasbitu l-ġardinar u qaltlu: “Ja Sidi, jekk ħadtu int minn hawn, għidli fejn qegħedtu, biex nieħdu.” Ġesù sejħilha: “Marjam!” Hekk kif Ġesù lissen isimha, għarfitu mill-ewwel, daret u qaltlu bil-Lhudi b’ħafna mħabba: “Rabbuni!” jiġifieri ‘Mgħallem.’ Ġesù qalilha: “La tmissnix, għax għadni ma tlajtx għand il-Missier, imma mur għid lil ħuti li jien sa nitla’ għand Missieri u Missierkom, Alla tiegħi u Alla tagħkom.” (ara Ġwanni 20:11-18)

B’dan il-kliem Ġesù ried bħal speċi jgħidilha: “Minn issa ’l quddiem mintix ser tarani bl-għajnejn tal-ġisem, mintix ser tmissni bl-idejn tal-ġisem, u lanqas minti ser tismagħni bil-widnejn tal-ġisem, imma ser tarani, ser tmissni u ser tismagħni bil-Fidi. Ma ser inkun qatt ’il bogħod minnek. Ser inkun kontinwament u għal dejjem f’qalbek.”

Il-Qaddisa marret tiġri tgħid lid-dixxipli u lil kulħadd: “Rajt il-Mulej!”

Probabilment mietet f’Efesu. Id-devozzjoni lejn Marija Maddalena xterdet għall-ħabta tas-seklu XII. F’Malta għandna knejjes tagħha fil-Belt Valletta, fil-Madliena u f’Ħad-Dingli.

Ħsieb: Qari mill-Omiliji tal-Papa San Girgor il-kbir fuq l-Evanġelji bit-titlu ‘Tħeġġet bl-imħabba’:

“Marija Maddalena marret ħdejn il-qabar, iżda l-ġisem tal-Mulej ma sabitux hemm. Ħasbet li ġie xi ħadd u ħadu, u marret tgħid lid-dixxipli. Dawn marru wkoll, ħarsu, u ħasbu li ġara kif qaltilhom il-mara. Imbagħad, kif tgħidilna l-Iskrittura, id-dixxipli reġgħu marru d-dar, filwaqt li Marija baqgħet ‘il barra mill-qabar, tibki.

Araw x’ħeġġa qawwija ta’ mħabba kellha f’qalbha din il-mara! Saħansitra d-dixxipli telqu minn ħdejn il-qabar, imma hi le! Lill-Mulej ma sabitux, imma baqgħet tfittxu, fittxitu bid-dmugħ f’għajnejha, u, fil-ħeġġa ta’ mħabba kbira, tkebbset bix-xewqa ta’ dak li ħasbitu ttieħed minn hemm. Għalhekk ġara mbagħad li hi weħidha ratu, għax hi biss baqgħet tfittxu. Għax il-bniedem juri kemm hu qawwi fl-għemil it-tajjeb jekk jibqa’ sħiħ sa l-aħħar; u dak li hu l-Verità qalilna: ‘Min jibqa’ sħiħ sal-aħħar, dan isalva.’

Jiġifieri, bdiet biex fittxitu, imma ma sabitux; baqgħet tfittxu, sa fl-aħħar sabitu. Aktar ma damet tixtieq, aktar tħeġġet fix-xewqa tagħha, u baqgħet titħeġġeġ dejjem iżjed sakemm fl-aħħar sabet dak li xtaqet. Għax ix-xewqat qaddisa jibqgħu jikbru sa ma jseħħu. U jekk wieħed jaqta’ qalbu mid-dewmien u ma jibqax jixtieq, dan ifisser li wieħed mhux tassew ikun xtaq. Din hi l-imħabba li tkebbset fil-qalb ta’ kull min seħħlu jikseb il-verità. Għalhekk qal David: ‘Ruħi għatxana għal Alla, għal Alla l-ħaj: meta niġi u nara wiċċ Alla?’ Għalhekk ukoll il-Knisja fl-Għanja ta’ l-Għanjiet tgħid: ‘Qalbi mifnija bl-imħabba.’

‘Mara, għalfejn qiegħda tibki? Lil min qiegħda tfittex?’ Staqsieha għaliex kienet imnikkta, biex iħeġġilha x-xewqa; riedha ssemmi li min kienet qiegħda tfittex, biex l-istess isem iqawwilha l-ħeġġa tal-imħabba.

Ġesù weġibha: ‘Marija!’ L-ewwel sejħilha bl-isem komuni ta’ mara, u ma għarfitux, u mbagħad sejħilha b’isimha proprju. Bħallikieku qalilha: ‘Agħraf lil dak li għarfek. Lilek nafek, mhux b’mod ġenerali kif naf lill-oħrajn, iżda b’mod partikolari.’ Marija, mela, għax sejħilha b’isimha, għarfitu, u minnufih daret u qaltlu: ‘Rabbuni’: jiġifieri, Mgħallem. Għax dak li hija fittxitu barra, kien dak stess li għallimha tfittxu ġewwa fiha.”

Minkejja kull studju xjentifiku, il-Maddalena tibqa’ l-mudell l-aktar għażiż tal-penitenti. Mill-eżempju ta’ dak li għamlet biex taħrab il-ħajja tad-dnub u tfittex lill-Mulej, għandna nitgħallmu li meta r-ruħ tfittex sewwa, issib dak li tfittex u tikseb dak li tixtieq. Santu Wistin jgħidilna li “l-penitenza hi fiergħa jekk intebbgħuha bi dnubiet ġodda; xejn ma jiswa’ li titlob il-maħfra tad-dnubiet imgħoddija, jekk tissokta tidneb mill-ġdid.” 

Talba: O Alla, Ibnek il-waħdieni għażel lil Santa Marija Maddalena qabel kulħadd biex ixxandar il-ferħ tal-Għid; agħmel li bħalha nħabbru li Kristu hu ħaj, u, bit-talb tagħha, agħtina li narawh fil-glorja tas-saltna tiegħu. Bi Kristu Sidna. Ammen. (Talba mil-Liturġija tas-Sigħat)

Liturġija tas-Sigħat: Agħfas fuq PDF jew WORD biex tniżżel id-dokument.

English Version: https://www.catholicnewsagency.com/saint/st-mary-magdalene-309

Alternative Reading: https://www.franciscanmedia.org/saint-of-the-day/saint-mary-magdalene/

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Mary_Magdalene

Nota: It-Tagħrif dwar din il-qaddisa tal-lum huwa meħud mill-ktieb “Qaddisin fil-Liturġija tal-Knisja Universali”, miktub minn Dun Anton Sammut u mill-fuljett Signum Fidei.

19 ta’ Lulju: Santa Makrina

Verżjoni Vidjo: Santa Makrina

“Iżda int, meta titlob, idħol fil-kamra tiegħek ta’ ġewwa, agħlaq il-bieb warajk, u itlob lil Missierek li hu fil-moħbi; u Missierek, li jara dak li hu fil-moħbi, iroddlok hu.” – Ġesù f’Mattew 6:6.

SANTA MAKRINA
Verġni
330 – 379

Tagħrif: Kienet minn familja tassew qaddisa minn Ċesarea fil-Kappadoċja.

Missierha kien San Bażilju x-Xiħ, ommha Santa Emelja, ħutha t-tliet isqfijiet qaddisin San Bażilju ta’ Ċesarea (ara San Bażilju), San Girgor ta’ Nissa u San Pietru ta’ Sebaste (ara San Pietru ta’ Sebaste).

Imwielda madwar is-sena 330, kienet tgħarrset, imma meta miet l-għarus li kellha ddeċidiet li tikkonsagra ħajjitha lil Alla fil-verġinità.

U wara l-mewt ta’ missierha, irtirat ma’ ommha f’Ponto, fejn flimkien ma’ komunità ta’ reliġjużi għexu fit-talb, il-meditazzjoni u l-penitenza. Makrina saret il-badessa ta’ dawn s-sorijiet, naturalment ta’ Ordni Brażiljana.

Kienet magħrufa bħala mara qaddisa u kull fejn kienet tkun kienet ta’ eżempju għal dawk ta’ madwarha. Ħuha, Girgor ta’ Nissa, kiteb dwar il-ħajja ta’ qdusija ta’ oħtu Makrina, fit-tul. Huwa jgħid li hija rrifjutat l-edukazzjoni klassika u minflok għażlet li tiddedika ruħha għall-istudju tal-Iskrittura u l-kitbiet Sagri.

Hija mietet fis-sena 379, fil-propjetà tal-familja, f’Ponto, li hi kienet bidlet f’monasteru, bil-għajnuna ta’ ħuha ż-żgħir, Pietru.

Hemm Santa Makrina oħra, in-nanna ta’ Santa Makrina Verġni, u naturalment ukoll ta’ ħutha, li kienet li ħeġġet lil San Bażilju u lil ħuh San Girgor ta’ Nissa bl-imħabba lejn ir-reliġjon u lejn il-Knisja. Din mietet fl-14 ta’ Jannar tas-sena 340.

Ħsieb: Minkejja li Santa Makrina għenet lill-membri tal-familja tagħha kemm b’mod prattiku, kif ukoll b’pariri spiritwali, mill-istorja ta’ ħajjitha nafu kemm kienet tfittex is-solitudni biex tkun tista’ tkabbar il-komunikazzjoni tagħha ma’ Alla. Imma din is-solitudni biex wieħed ikun jista’ jitlob għadha moda f’dinja fejn it-teknoloġija donnha trid iżżommna l-ħin kollu f’kuntatt bejnietna l-bnedmin? Imma x’valur għandu s-skiet tas-solitudni?

Papa Franġisku spjega dan dwar is-skiet fl-Udjenza tal-Erbgħa 10 ta’ Jannar, 2018:

“Is-skiet mhux il-vojt mill-kliem, imma qiegħed hemm biex niddisponu ruħna ħalli nisimgħu ilħna oħra: dak tal-qalb tagħna u, fuq kollox, il-leħen tal-Ispirtu s-Santu. Fil-Liturġija, in-natura tas-skiet imqaddes tiddipendi mill-mument li fih iseħħ. Jgħid għall-ġabra; eżempju wara l-qari mill-Iskrittura, isejħilna biex nimmeditaw fil-qosor dak li smajna u anki jgħin fit-talb ġewwieni ta’ tifħir u ta’ supplika.”

Is-skiet (li ġġib magħha s-solitudni), jgħinna nidħlu fina nfusna u naħsbu għaliex qegħdin hawn. Għalhekk mela hu importanti li nisimgħu lill-qalb tagħna biex imbagħad niftħuha għall-Mulej. Forsi

• għaddejjin minn jiem ta’ taħbit, ta’ ferħ, ta’ wġigħ, u nixtiequ ngħidu b’dan lill-Mulej,
• nitolbu l-għajnuna tiegħu;
• nitolbuh ikun qrib tagħna;
• għandna familjari u ħbieb morda jew għaddejjin minn provi iebsin;
• nixtiequ nafdaw lill-Mulej ix-xorti tal-Knisja u tad-dinja.

Mingħajr dan is-skiet, nirriskjaw li nittraskuraw il-ġabra tar-ruħ.”

Jekk verament irridu nikkomunikaw ma’ Alla fit-talb, huwa importanti li nkunu attenti għas-skiet li fih tgħammar il-Preżenza, bħala spazju meħtieġ ta’ smigħ u fejn wieħed jixtarr il-Kelma, u kundizzjoni għal ħarsa ta’ fidi li tagħraf il-preżenza ta’ Alla fl-istorja personali, f’dik tal-aħwa li l-Mulej jagħtina fil-ġrajjiet tad-dinja ta’ żmienna.

Is-skiet ifisser li nitbattlu minna nfusna biex nagħmlu wisa’ ħalli nilqgħu fina; fl-istorbju ta’ ġo fina ma nistgħu nilqgħu lil ħadd u xejn. Ħajjitna kollha kemm hi kontemplattiva trid iż-“żmien u l-ħila li żżomm is-silenzju biex tisma’ lil Alla u l-karba tal-bniedem. Mela ħa jiskot l-ilsien tal-laħam u jitkellem dak tal-Ispirtu, imqanqal mill-imħabba li kull waħda minna għandna għal Sidna.

F’dan hu ta’ eżempju għalina is-skiet ta’ Marija Santissma, li setgħet tilqa’ fiha l-Kelma għax kienet mara tas-skiet: mhux skiet sterili, vojt; għall-kuntrarju, skiet mimli, għani. Dak tal-Omm Verġni hu wkoll skiet għani bl-imħabba, li lest jilqa’ lill-ieħor u lill-oħrajn.

U issa se ngħid xi ħaġa dwar il-mezzi ta’ komunikazzjoni. Fis-soċjetà tagħna l-kultura diġitali qed tħalli effett kbir u deċiżiv fuq il-formazzjoni tal-ħsieb u fil-mod kif inġibu ruħna mad-dinja u, partikularment, man-nies. Din il-klima kulturali tħalli effett ukoll fuq dawk l-insara li qed jippruvaw jgħixu ħajja ta’ talb. Bla dubju dawn il-mezzi jistgħu jkunu għodda siewja għall-formazzjoni u l-komunikazzjoni, imma ejjew nagħmlu dixxerniment prudenti biex dawn ma jispiċċawx ikunu okkażjoni ta’ ħela ta’ ħin jew ta’ ħarba mill-ħajja mal-aħwa fil-komunità, lanqas ta’ ħsara għas-sejħa tagħna nisranija, jew xkiel għall-ħajja tat-talb tagħna.

Talba: O Mulej, Santa Makrina  għażlet li din il-ħajja tgħixha f’għaqda kontinwa miegħek ħalli bit-talb u l-ħidma tagħha, hija tagħti l-frott kotran ta’ ħajja mibnija fuq il-grazzja tiegħek; agħti lilna wkoll li nagħtu importanza kbira lill-ħajja tat-talb tagħna fis-solitudni miegħek biex inkunu nistgħu nikbru dejjem iżjed fil-virtù u b’hekk inkunu ta’ għajnuna u ta’ dawl veru għal ħutna l-bnedmin. Bi Kristu Sidna. Ammen.

English Version: http://ww1.antiochian.org/node/19002

Alternative Reading: https://www.loyolapress.com/our-catholic-faith/saints/saints-stories-for-all-ages/saint-macrina?p=1

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Macrina_the_Younger

Nota: It-Tagħrif dwar din il-qaddisa tal-lum huwa meħud mill-fuljett Signum Fidei.

18 ta’ Lulju: San Pambo

Verżjoni Vidjo: San Pambo

“Min ma jiżbaljax bil-kelma, dan hu bniedem perfett.” – Ġakbu 3:2.

SAN PAMBO
Abbati
†ċ.393

Tagħrif: Qaddis ieħor li jfakkar il-Martiroloġju Ruman illum hu San Pambo, abbati tad-deżert ta’ Nitrija, fl-Eġittu. Hu wieħed mill-aktar magħrufa fost l-irħieb tad-deżert.

Hu kien dixxiplu ta’ San Anton Abbati, u kien magħruf l-aktar għas-silenzju tiegħu u għall-pariri siewja li kien jagħti u li ħafna minnhom baqgħu magħrufa fost l-għerf li ħareġ mill-patrijiet tad-deżert, fosthom il-preferita tiegħu: “Oqgħod attent li ma toffendi qatt lill-proxxmu tiegħek.“

L-istorja tiegħu saret eżempju klassiku għall-vers li nsibu fl-ittra ta’ San Ġakbu: “Min ma jiżbaljax bil-kelma, dan hu bniedem perfett” (Ġakbu 3:2).

Sokrate, fil-ktieb tiegħu l-Istorja tal-Knisja jirrakkonta kif Pambo, billi kien ta’ bla skola, darba mar għand raħeb ieħor biex jgħallmu salm. Intagħżel is-salm 39. Meta Pambo sema’ l-ewwel vers tiegħu: “Jiena għidt: jiena nħares triqti biex ma nidnibx b’ ilsieni,” Pambo telaq bla ma stenna li jisma’ xi biċċa oħra, billi ħaseb li dak kien ikun biżżejjed għalih kieku kellu jipprattikah bil-verità. Xi sitt xhur wara, is-surmast tiegħu mar sabu u ċanfru kif hu ma reġax mar biex jitgħallem xi biċċa oħra mis-salm, iżda Pambo qallu li kien għadu jitħabat biex jipprattika sew fuq dak l-ewwel vers.

Ħafna żmien wara, meta kien mistoqsi kif kien sejjer fuq il-proġett tiegħu, wieġeb: “Ikolli ngħid li għadni bilkemm irnexxieli nasal fejn nixtieq matul dawn id-dsatax-il sena.”

Ħafna kienu jmorru għandu għall-pariri spiritwali, fosthom jissemmew Santa Melanja u l-famuż San Atanasju isqof.

San Pambo miet fis-sena ċ.393, fil-preżenza ta’ Santa Melanja.

Ħsieb: Dan il-qaddis tal-lum, ikompli jfakkarna kemm hu importanti kif nitkellmu. Ta’ min jieqaf jimmedita bis-serjetà dwar dak li tgħidilna l-Kelma ta’ Alla dwar l-użu tal-ilsien f’Ġakbu 3:3-12:

“Aħna nqiegħdu l-ilġiem f’ħalq iż-żwiemel biex naħkmuhom, u bih immexxu ġisimhom kollu. Ħarsu wkoll lejn il-bastimenti: għad li jkunu kbar u jimxu ma’ l-irjieħ qawwija, naqra ta’ tmun idawwarhom fejn irid it-tmunier. Hekk ukoll l-ilsien: huwa biċċa ċkejkna fil-ġisem, imma jista’ jiftaħar li jagħmel ħwejjeġ kbar. Ara, ftit nar jista’ jqabbadlek foresta sħiħa; u l-ilsien huwa nar, huwa dinja ta’ ħażen fost il-membri ta’ ġisimna, iniġġes il-ġisem kollu u jkebbes ir-ritmu tal-ħajja, hu nnifsu mkebbes mill-infern.”

Il-Papa Franġisku qal dan dwar it-theddida tat-tqasqis (It-Tnejn, 2 ta’ Settembru, 2013):

“L-ilsien, is-seksik, it-tqasqis huma armi li ta’ kuljum jheddu l-komunità umana, waqt li jiżirgħu għira, u regħba għall-poter. Bihom nistgħu naslu biex noqtlu bniedem. Għalhekk titkellem dwar il-paċi ifisser ukoll li taħseb dwar id-deni li huwa possibbli li jsir bl-ilsien.

Nieħu spunt mir-rakkont tar-ritorn ta’ Ġesù ġewwa Nażaret, hekk kif propost minn Luqa (4:16-30) f’wieħed mill-iktar episodji tal-Vanġelu ‘drammatiċi,’ li fih wieħed jistà jara kif inhi qalbna u kif ir-riħ jistà jdawwarha minn naħa għal oħra. Ġo Nażaret kulħadd kien qed jistenna lil Ġesù. Riedu jsibuh. U hu mar biex jiltaqà ma’ niesu. Għall-ewwel darba reġà lura lejn Pajjiżu. U huma kienu qegħdin jistennewh għaliex kienu semgħu dak kollu li kien għamel ġewwa Kafarnaum, il-mirakli. U meta tibda ċ-ċerimonja, kif kienet id-drawwa, jitolbu lill-mistieden biex jaqra l-ktieb. Ġesù hekk jagħmel u jaqra l-ktieb tal-Profeta Isaija, li ftit jew wisq kienet il-profezija dwaru u hekk ikkonkluda l-qari billi jgħidilhom ‘Illum qiegħda titwettaq din l-iskrittura li għadkom kemm smajtu.’”

L-ewwel reazzjoni, kienet tassew sabiħa, ilkoll apprezzawh. Imma mbagħad fir-ruħ ta’ xi ħadd beda jinbet id-dudu tal-għira u beda jgħid: ‘‘Imma dan fejn studja? Dan mhux bin Ġużeppi? U aħna nafu r-razza u r-radika kollha. Imma f’liema università studja?’ U bdew jippretendu li jagħmlilhom miraklu: wara li jkunu emmnu biss. Huma riedu l-ispettaklu: ‘Agħmel miraklu u lkoll nemmnu fik.’ Imma Ġesù mhux xi artist.

Ġesù m’għamilx mirakli ġo Nazaret. Anzi saħaq fuq il-ftit fidi ta’ min talab l-‘ispettaklu.”’Dawn, irrabjaw tant, li qamu u mbuttaw lil Ġesù sa fuq il-muntanja sabiex jitfgħuh għal isfel u joqtluh. Dak li kien beda fuq ton ferrieħi hedded li jintemm b’delitt, il-qtil ta’ Ġesù minħabba l-għira.

Imma dan mhux biss episodju ta’ elfejn sena ilu. Dan iseħħ kuljum ġewwa qalbna, fil-komunitajiet tagħna kull darba li nilqgħu lil xi ħadd li fl-ewwel jum jitkellem sabiħ u mbagħad kull ma jmur jibda jnaqqas sakemm jasal għat-tqasqis hekk li donnu jrid ‘inittef’ lil dak li jkun. Dak li, f’komunità, jqasqas kontra ħuh jispiċċa biex ikun irid joqtlu. L-Appostlu Ġwanni fl-ewwel ittra, kapitlu 3, f’vers 15, jgħidilna dan: ‘dak li jobgħod f’qalbu lil ħuh huwa qattiel.’ Aħna mdorrijin bit-tqasqis u s-seksik u spiss nibdlu l-komunitajiet tagħna u wkoll il-familja tagħna f’infern, fejn timmanifesta ruħha din il-forma ta’ kriminalità li twassal għall-qtil tal-aħwa subien u bniet b’ilsienna.

Il-Bibbja tgħid li x-xitan daħal fid-dinja b’għira. Komunità, familja tinqered minn din l-għira li jgħallem ix-xitan fil-qalb u li jwassal biex wieħed jitkellem kontra l-ieħor. Nirreferi għal dak li qed iseħħ f’dawn il-jiem, sostna li hemm bżonn naħsbu wkoll dwar l-armi ta’ kuljum tagħna: ‘l-ilsien, is-seksik u t-tqasqis.’

Kif qed nibnu komunità? Sabiex ikun hemm il-paċi f’komunità, f’familja, f’pajjiż, fid-dinja, hemm bżonn li nibdew inkunu mal-Mulej. U fejn hemm il-Mulej mhemmx għira, mhemmx kriminalità, ma jkunx hemm ġelożija. Ikun hemm il-fratellanza. Nitolbu dan lill-Mulej: li qatt ma noqtlu lill-proxxmu b’ilsienna u nkunu mal-Mulej kif ilkoll għad inkunu fis-sema.”

• U int, kemm qed tagħti importanza kif kien jagħmel San Pambo, ta’ dak li tgħid lill-proxxmu u fuq il-proxxmu?

Talba: O San Pambo, int tassew kont attent għall-kliem li kont tħalli joħroġ minn fommok u s-silenzju kont issibu ħafna aħjar minn xi kelma żejda li biha stajt tagħmel il-ħsara. Meta mbagħad rajt li kien floku, int użajt ilsienek biex tagħti xi parir siewi lil ħutek il-bnedmin. Itlob għalina minn fejn tinsab tithenna fis-sema biex nimxu fuq dawn l-eżempji sbieħ li ħallejtilna. Ammen.

English Version: http://catholicsaints.info/butlers-lives-of-the-saints-saint-pambo-of-nitria-abbot/

Alternative Reading: http://www.copticplace.com/Saints_E/Lives_of_Saints/Pambo.html

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Pambo

Nota: It-Tagħrif dwar dan il-qaddis tal-lum huwa meħud mill-fuljett Signum Fidei.

15 ta’ Lulju: San Bonaventura

Verżjoni Vidjo: San Bonaventura

“Min iżomm il-kmandamenti ta’ Alla jgħammar fi Kristu u Kristu fih. B’hekk nafu li hu jgħammar fina: bl-Ispirtu li hu tana. Alla ħalaq l-għerf bl-Ispirtu s-Santu, sawwbu fuq il-bnedmin kollha, u tah lil min iħobbu.” – Responsorju mil-Liturġija tas-Sigħat tal-Festa ta’ San Bonaventura (1 Ġw 3:24; Sir 1:9a. 10).

SAN BONAVENTURA
Isqof u Duttur tal-Knisja
1218 – 1274

Tagħrif: San Bonaventura twieled bl-isem ta’ Ġwanni, f’Bagnoregio ħdejn Viterbo, l-Italja, fl-1218.

Meta kellu madwar għoxrin sena mar jistudja fl-Universita’ ta’ Pariġi minn fejn kiseb il-lawrja fil-Letteratura. Dak iż-żmien kien hemm il-famuż patri Franġiskan Ingliż, Alessandru ta’ Hales.

Fl-1243 daħal fl-Ordni tal-Franġiskani Minuri u ħa l-isem ta’ Bonaventura. Huwa studja l-filosofija u t-teoloġija. Barra mill-moħħ intelliġenti li kellu, kien imżejjen ukoll bi mħabba kbira lejn Alla. Kien bniedem ġentili, ferħan u dejjem lest li jgħin lill-oħrajn.

Ta’ 27 sena, inħatar professur tat-teoloġija u tal-Iskrittura fl-Universita’ ta’ Pariġi (1248-1257).

Fl-1257, flimkien mal-ħabib kbir tiegħu San Tumas ta’ Aquino kiseb id-dottorat fit-teoloġija mill-Universita’ ta’ Pariġi.

Meta kien qrib l-40 sena, intgħażel biex ikun is-Superjur Ġenerali tal-Franġiskani. Mexxa l-Ordni għal 17-il sena. F’dan iż-żmien, fl-Ordni kien hemm kwistjoni serja bejn dawk li riedu jinterpretaw ir-regola ta’ San Franġisk litteralment speċjalment dwar il-poverta’, u dawk li riedu jimmodifikaw ir-regola; hu għaraf iżomm pożizzjoni medja.

Fl-1263, San Bonaventura ordna li fi nżul ix-xemx tindaqq il-qanpiena f’kull monasteru, u tingħad it-talba tas-Sliema għall-unur tal-Madonna. Hu kien jaħseb li kien f’dak il-ħin li l-anġlu ħabbar lill-Madonna li kellha ssir Omm Alla; minn hawn daħlet l-użanza li jindaqq l-Angelus.

Fl-1265 il-Papa Klement IV ried jagħmlu Arċisqof ta’ York fl-Ingilterra, iżda hu ma aċċettax.

Fl-1273 il-Papa Girgor X ħatru Kardinal-Isqof ta’ Albano. Jingħad li l-messaġġiera tal-Papa li wasslulu l-aħbar, sabuh fil-kċina jaħsel il-platti.

Miet fil-15 ta’ Lulju 1274, ta’ madwar 56 sena, waqt li kien qed jieħu sehem l-iktar attiv fl-erbatax-il Konċilju Ekumeniku li kien it-tieni wieħed ta’ Lyons.

San Bonaventura ħalla ħafna kotba ta’ għerf kbir.

Il-Papa Sistu IV iddikjarah Qaddis fl-1482, u l-Papa Sistu V fl-1588 ikkonfermah Duttur tal-Knisja u sejjaħlu Duttur Serafiku.

Ħsieb: Qari mill-ktejjeb “Il-mixja tar-ruħ lejn Alla,” tal-isqof San Bonaventura, bit-titlu ‘L-Ispirtu s-Santu wriena għerf mistiku’:

“Kristu huwa t-triq u l-bieb. Kristu huwa s-sellum u l-mezz li jwassalna għand Alla, qisu l-għatu tat-tpattija mqiegħed fuq l-arka ta’ Alla u l-misteru li kien moħbi sa minn dejjem. Indawru wiċċna sewwa lejn dan l-għatu u nħarsu lejh imdendel mas-salib, b’ħarsa ta’ fidi, tama u mħabba, ta’ qima, stagħġib, hena, għożża, foħrija u ferħ, jekk nagħmlu dan, aħna nagħmlu miegħu l-Għid, jiġifieri ngħaddu miegħu, għax fuq l-għuda tas-salib naqsmu l-Baħar tal-Qasab, inħallu l-Eġittu u nidħlu fid-deżert fejn nieklu mill-manna l-moħbija, u nistrieħu ma’ Kristu fil-qabar qisna mejtin minn barra, għalkemm minn ġewwa nisimgħu – skont ma nistgħu f’din il-ħajja – il-kelma li Kristu fuq is-salib qal lill-ħalliel niedem: ‘Illum tkun miegħi fil-ġenna.’

Biex din il-mogħdija tkun sħiħa, jenħtieġ inħallu warajna kull ħidma tal-moħħ u nagħtu mħabbitna bil-qawwa kollha tagħha lil Alla ħa ninbidlu fih. Dan isir b’mod mistiku u moħbi mill-iżjed; ħadd ma jaf jagħmlu dan ħlief min jaqla’ l-grazzja; ħadd ma jaqla’ l-grazzja ħlief min jixtieqha; ħadd ma jista’ jixtieqha ħlief min jitħeġġeġ minn ġewwanett bin-nar tal-Ispirtu s-Santu li Kristu bagħat fuq l-art. Għalhekk jgħid l-Appostlu li dan l-għerf mistiku wrihulna l-Ispirtu s-Santu.

Jekk trid taf kif isiru ħwejjeġ bħal dawn, staqsi lill-grazzja mhux lill-għerf, lix-xewqa mhux lid-dehen, lit-tnehid tat-talb mhux lit-tagħlim ta’ l-ittra, lill-għarus mhux lill-imgħallem, lil Alla mhux lill-bniedem, liċ-ċpar mhux lid-dija; tistaqsix lid-dawl, iżda lin-nar li jagħmlek ħuġġieġa waħda kollok kemm int u jbiddlek f’Alla bi ħlewwa ta’ l-għaġeb u bi mħabba liema bħalha. Dan in-nar hu Alla nnifsu, il-forġa tiegħu tinsab f’Ġerusalemm, u jqabbadha Kristu bin-nar qawwi tal-passjoni mħeġġa tiegħu, dak in-nar li ħadd ma jħossu tassew ħlief min jgħid: ‘Aktar nagħżel nibqa’ bla nifs, u aħjar il-mewt għalija.’ Min iħobb din il-mewt jista’ jara lil Alla, għax tassew minnha hi l-kelma tiegħu meta qal: Ħadd ma jarani u jgħix. Ejjew mela mmutu u nidħlu fis-sħaba mudlama, insikktu fina t-tħassib żejjed, il-ġibdiet ta’ qalbna u l-ħolm ta’ moħħna, ngħaddu flimkien ma’ Kristu msallab minn did-dinja għal għand il-Missier, biex hu jurina l-Missier u ngħidu flimkien ma’ Filippu: ‘Biżżejjed għalina; nisimgħu flimkien ma’ Pawlu: Biżżejjed għalik il-grazzja tiegħi; u nifirħu ma’ David u ngħidu: Qegħdin jinfnew ġismi u qalbi: Alla l-qawwa ta’ qalbi u sehmi għal dejjem. Imbierek il-Mulej għal dejjem, u ħa jgħid il-poplu kollu: Ammen! Ammen!’

L-akbar preokkupazzjonijiet ta’ San Bonaventura kienu l-imħabba t’Alla, it-talb u l-kontemplazzjoni. Baqa’ msemmi għall-prietki tiegħu. Jingħad li darba, waħda mara xiħa li semgħetu jipprietka, u li kienet taf kemm kien bniedem għaref, qaltlu: “X’xorti kbira għandek inti! Bil-għerf tiegħek inti tista’ tant tagħraf ’l Alla u ssir qaddis kbir.” Imma San Bonaventura weġibha: “Biex issir qaddis kbir mhux għerf li hemm bżonn, iżda li tkun tħobb ħafna lil Alla, u din il-ħaġa jista’ jagħmilha anki l-iktar bniedem injurant.”

Il-bniedem li hu dejjem ferħan, għandu sinjal qawwi li fih hemm il-grazzja ta’ Alla. (San Bonaventura)

Talba: Aħna u niċċelebraw it-tifkira tad-daħla tal-isqof San Bonaventura fis-sema, nitolbuk, o Alla li tista’ kollox, li nimxu ‘l quddiem bit-tagħlim u l-għerf tiegħu, u nħabirku bla heda biex insiru nixbhuh fil-ħeġġa ta’ mħabbtu. Bi Kristu Sidna. Ammen. (Talba mil-Liturġija tas-Sigħat)

Liturġija tas-Sigħat: Agħfas fuq PDF jew WORD biex tniżżel id-dokument.

English Version: https://www.catholicnewsagency.com/saint/st-bonaventure-522

Alternative Reading: https://www.franciscanmedia.org/saint-of-the-day/saint-bonaventure/

Wikipedia: https://en.wikipedia.org/wiki/Bonaventure

Nota: It-Tagħrif dwar dan il-qaddis tal-lum huwa meħud mill-ktieb “Qaddisin fil-Liturġija tal-Knisja Universali”, miktub minn Dun Anton Sammut u mill-fuljett Signum Fidei.